تحليل فقه‌الحديثي روايات نهي‌تعليم ‌كتابت ‌به زنان

Analysis of Narratives about Permission of Studding of Women

زنان به عنوان نيمي ­از جمعيت انساني، همواره به نحو مستقيم يا غير مستقيم، مورد توجه و يا خطاب بسياري از آيات قرآني و روايات معصومان (ع) بوده ­اند، هرچند در اغلب آموزه ­هاي ديني ديگر نيز در كنار مردان به طور عام مورد عنايت هستند. دربسياري از آيات و روايات از زنان به نيكي ياد و توصيه هاي ارزنده­اي در استيفاي حقوقشان گرديده، اما در مواردي هرچند اندك به ويژه در پاره ­اي از روايات، دستورها ويا نهي­ هايي برايشان صورت گرفته­ كه گاه طبيعي و منطقي و گاهي هم مشكوك و شبه ه­انگيز مي­نمايد و بوي جعل يا تحريف از آن به مشام نكته­ بينان مي­رسد. يكي از اين بازداشتن­ها، «نهي تعليم كتابت به زنان» است كه با اشكال مختلف؛ تلويحاً و تصريحاً در ميان كتب سني و شيعي ديده مي­شود. اين مقاله، با به كاربستن قواعد حديث­ شناسي و واكاوي قرينه­ هاي موجود، به تحليل متني و محتوايي آن احاديث مي­پردازد. از طرفي صدور اين نهي و امثال اين نواهي در فضاي خاص اجتماعي و محدود صدر اسلام كه افراد و به ويژه زنان، بي­ بهره از مهارت خواندن و نوشتن بودند و غالباً فرهنگ شفاهي بر مراودات مردم چيره بود و نگارش چندان كاربرد عملي نداشت و چه ­بسا پرداختن به اين امر نه چندان ضروري، آنها را از اموري خطير كه تكاليف اصلي ايشان بود باز­مي­داشت و مفاسدي را بر زندگي معمولشان بار مي­ساخت، امري معقول و محتمل است و از طرف ديگر اين احتمال هم مي­رود كه شايد باورهاي سنتي و عرف مردسالار جامعه بدوي و نه احكام و آموزه ­هاي ديني منشاء اصلي اين آموزه ­ها بوده است. در هر صورت اين روايات، حتي در صورت احتمال صحت صدورشان از معصوم (ع)، دلالتي بر حجيت اين نهي در مقاطع بعدي تاريخي و جوامع متكثر آينده نخواهد داشت.

As a half human population, women have always been directly or indirectly addressed by many Qur'anic verses and Imams traditions. According to religious doctrines and teaching women like men are considered by Islam. In many verses and traditions, women have been taught good and valuable advice about their rights. But in some cases there are some tradition prohibited women from some activities such as: prohibition of teaching and studying. Theses traditions there are in both Shiite ad Sunni's books. This Paper by applying hadithology rules and other evidences analyze text and content of these traditions. The results show that many of these hadiths issued in the special era which women don’t need to study and teach, and so spending time for learning and teaching maybe injury them in their usual life. Moreover, this idea probably has originated for ancient beliefs and Jahili's Thoughts. However, we cannot act according these kinds of narrations.