معيارهاي مشترك شيخ طوسي و بيهقي در فهم احاديث فقهي با تأكيد بر تهذيبين و السنن الكبري

Common Criteria of Sheikh Tusi and Beyhaqi on the understanding of Jurisprudence Traditions Case study of al-Tahzibayn, al-Sonan al-Kobra

مهم‌ترين منبع شناخت آموزه‌هاي دين اسلام پس از قرآن كريم، روايات معصومان (ع) است؛ كه در مجموعه‌هاي روايي گردآوري شده است. البته عواملي باعث شده تا اين ميراث گرانبها در مسير واقعي خود قرار نگيرد. از اين رو عالمان اسلامي درجهت بررسي روايات، قواعد و ضوابطي مبتني بر آموزه‌هاي معصومان استخراج كرده و به كار بسته‌اند و اين امر زمينه شكل ­گيري فقه‌الحديث را فراهم نموده است. اما وجود اين مسأله كه آيا نسبت به اين ضوابط، بين دو مكتب شيعه و سني اتفاق نظر وجود داد يا خير، مجال بحث در اين حوزه را پيش روي مي‌كشاند. با تتبع در كتب روايي فريقين مي­توان نسبت به وجود ضوابط مشترك فقه‌الحديثي اطمينان حاصل كرد. پژوهش حاضر با شيوه استنادي كتابخانه­‌اي و روش توصيفي – تحيلي به اين نتيجه رسيده است كه شيخ طوسي از عالمان شيعي و بيهقي از علماي اهل سنت در قرن پنجم هجري، در آثار خود (تهذيبين، السنن الكبري) به منظور تشخيص صحت و سقم احاديث، ملاك و معيارهاي مشتركي چون؛ توجه به تصحيف متن، وهم راوي، تقطيع حديث، بهره گيري از مباحث ادبي، نقل به معنا، تقيه و نسخ در احاديث، داشته‌اند. گرچه در نحوه استفاده از بعضي ملاك­ها چون؛ توجه به مسائل ادبي و مورد تقيه، بين آن دو تفاوت وجود دارد.

'Times New Roman',serif; color: black; line-height: 107%; mso-bidi-language: FA; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-ascii-theme-font: major-bidi; mso-hansi-theme-font: major-bidi; mso-bidi-theme-font: major-bidi; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: EN-US;>After Quran, the most important Islam teachings source is the collected traditions of innocent imams (pbut). But unfortunately there were some causes and factors that distort this grate collection and make these holy traditions not to be put on right way. This problem makes the Islamic scholars to extract and use some laws in order to traditions analysis and consideration based on imams (pbut) teachings that make jurisprudence of hadith branch. But the question is whether these standards are common in Shia and Sunni schools? By researching in Shia and Sunni books we can find common criterion to jurisprudence tradition standards. Based on library referential method and analytic – descriptive style, This paper conclude that: Sheikh Tusi (Shia scholar) and Beyhaqi (Sunni scholar) in their works: al-tahzibayn and al-Sonan al-Kobra respectively in fifth century, in analysis and consideration of hadiths make the truth or falsity of tradition imams (pbut) to be recognized based on common laws and standards like; tashif, illusion, scanning, literature topics, naghle ma'na, abrogation, and dissimulation. While, there are some differences between theme in how to using of these criterion like literature topics and dissimulation