اعتبارسنجي نقد حديث بر پايه علوم تجربي

Evaluation of Hadith's Criticism Based on Experimental Sciences

حديث‌پژوهان معيارهاي مختلفي را براي ارزيابي احاديث وضع كرده‌اند؛ از جمله اين ملاك‌ها، عدم مخالفت حديث با حس و تجربه (دانش‌هاي تجربي) است كه در اين مقاله ضمن بررسي ديدگاه حديث‌پژوهان و نيز بررسي چند نمونه به اعتبارسنجي اين ملاك پرداخته مي‌شود. هدف از اين پژوهش، اعتبارسنجي ملاك عدم مخالفت حديث با دانش‌هاي تجربي است، كه با روش كتابخانه‌اي نگارش يافته است. سؤالي كه در اينجا مطرح است اين كه علوم تجربي در نقد و فهم حديث چه جايگاهي دارد؟ آيا به عنوان يك معيار و ملاك براي نقد حديث مي‌توان بدان استناد كرد؟ در صورت تعارض روايت با دانش‌هاي تجربي نقش اين ملاك چيست؟ با بررسي ويژگي‌ها و چيستي دانش‌هاي تجربي و نيز نمونه‌هاي حديثي كه با علوم تجربي تعارض دارند نتيجه‌اي كه حاصل شد اين است كه اولاً با توجه به محتواي تعدادي از احاديث، در فهم و نقد حديث بايد از ملاك و معيار دانش‌هاي تجربي بهره برد و اين كه در اين راستا تنها مي‌توان به قطعيات دانش‌هاي تجربي تكيه كرد و نه فرضيات و نظريه‌ها؛ چرا كه ممكن است پس از مدتي ابطال گردند. ثانياً در برخي از تعارضات احاديث با دانش‌هاي تجربي، با توجه به برخورداري معصومين (ع) از علم لدني، نمي‌توان هر حديثي را صرفاً به خاطر مخالفت با فلان نظريه مشهور كنار گذاشت. ثالثاً دانش‌هاي تجربي و احاديث، تأثير متقابلي نسبت به هم داشته‌اند به طوري كه دانش‌هاي تجربي باعث فهم بهتر و تفسير روشن‌تر احاديث شده و محتواي علمي برخي روايات نيز در گسترش دامنه تحقيقات دانش‌هاي تجربي نقش بسزايي داشته است.

Hadith scholars have set various criteria for evaluating the narrations. One of these criteria is agreement of the hadith with experimental sciences. This research via some instances examines the criterion beside on hadith scholar's viewpoints. The current work evaluates the agreement of Hadith with sciences as a main purpose through these questions: What is the significance of experimental sciences in apprising the narrations? Is experimental science reliable and citable? What is the role of the criteria in the case of confliction between hadith and science? After surveying the qualities of experimental sciences and some instances that have confliction whit science the following results were obtained: firstly, based on content of the hadiths, this is necessary to utilize the science to criticism the hadith, the notable subject here is that we have to rely only on the certain experimental sciences, not assumptions Scientific hypothesis; because they may be false in the future. Secondly, in some conflicting case, it is not true to refuse the narrations based on famous theories; because Prophet and his Household (pbut) have Ladunni knowledge. Thirdly, hadith and science have some interactions, so science improve the understanding of hadith and hadith help development of the scientific researches.