شخصيت و آراي كلامي محمدبن‌حسن صفّار

مطالعۀ شخصيت و آراي كلامي دانشمندان اماميِ متقدم در ادوار گوناگون مي‌تواند زمينه را براي تدوين تاريخ جامع كلام اماميه فراهم كرده، اين خلأ علمي را پوشش دهد. محمد‌بن‌حسن صفّار يكي از شخصيت‌هاي بزرگِ مكتب قم در قرن سوم هجري است. برآيند داده‌هاي تاريخي آن است كه وي در ميان علوم ديني، بيش از همه، به فقه اهتمام داشته است. با اين وجود، او را مي‌توان متكلم نيز دانست. حجم بالاي روايت‌هاي اعتقادي او اين مدعا را اثبات مي‌كند. برخي از آثار او همچون كتاب الرّد علي الغلات و كتاب بصائر الدرجات نيز از شواهد اين مدعاست. اين تحقيق با رويكرد توصيفي تحليلي به دنبال تبيين شخصيت و آراي كلامي اين دانشمند امامي اثرگذار است. از اهم آراي كلامي وي در خداشناسي مي‌توان فطري بودن معرفت الهي، شناخت خدا از طريق اسماء و صفات، شرك بودن هرگونه تشبيهِ خداوند به مخلوقات، توقيفي بودن اسماء و صفات، صفتِ فعل دانستن ارادۀ الهي و حصول بداء براي خداوند را نام برد. در باب پيامبرشناسي و امام‌شناسي مي‌توان به ضرورت شناخت پيامبران و وجوب اطاعت از آنان، تفويض امور دين به حضرت محمد(ص) از ميان انبياي الهي، اعلم بودن پيامبر از انبياي ديگر، اصل بودن عقيدۀ امامت در آموزه‌هاي ديني، ضروري بودن وجود امام، نصب الهي ائمه(ع)،‌ اعلم بودن ائمه(ع)، گستردگي منابع و دامنۀ علم ائمه(ع)، عصمت ائمه(ع)و ‌ولايت آنان در تكوين به‌عنوان اهمّ آراي كلامي وي اشاره نمود.