بررسي رابطه حسن و عشق و هنر از منظر شيخ احمد غزالي

تصوف شيخ احمد غزالي، تصوفي عاشقانه است كه در آن، حسن و عشق از عناصر اصلي سلوك شمرده مي‏شوند. حسن از پي تجلي و عشق از پي ديدن حسن مي‌آيد. با ديدن حسن، شور عاشقانه حادث مي‌شود؛ پس عشق همواره پس از تجلي حسن است. در اين مقاله ابتدا عشق و حسن را از منظر غزالي توضيح داده، سپس چند ويژگي اصلي آنها را در رابطه با هم بررسي كرده‏ايم كه عبارت‏اند از: براي انسان بودن عشق، كرشمه حسن و كرشمه معشوقي، اشتقاق عاشق از عشق و اشتقاق معشوق از تجلي حسن، و تشكيكي بودن حسن و عشق. در نهايت به بحث هنر از نگاه غزالي پرداخته‏ايم. او هنر را با تشبيه مرتبط مي‌داند. هنرمند حسن را مي‌بيند و آن را در اثرش مي‌نماياند؛ پس هنرمند از آنجا كه حُسن‌بين است، عاشق است و از آنجا كه حسن را مي‌نماياند، اهل تشبيه است. در پايان به هنر مطلوب از ديد غزالي مي‌پردازيم؛ هنري كه از بيخودي هنرمند برخاسته است و دراصطلاح آن را «هنر بي‌هنري» مي‌نامند.