تقريب نظر ابن‌سينا و ملاصدرا درباره وجود رابط و رابطي

مبحث علت و معلول يكي از مباحث مهم و ديرينه فلسفه است كه در طول تاريخ، تطور معنايي قابل ملاحظه‌اي پيدا كرده، سرانجام در حكمت صدرايي به بحث رابط و مستقل انجاميده است. نزد ملاصدرا وجود رابط با وجود رابطي تفاوت دارد، ولي اينكه آيا قبل از ملاصدرا كسي توانسته است با گذر از وجود رابطي به وجود رابط نزديك شود يا تنها او توانسته در وجودشناسي تحول پديد آورد، مسئلهاي است كه در اين مقاله با مراجعه به آثار ابن‌سينا مورد بررسي قرار مي‏گيرد. نظر به اينكه باور به وجود رابطي معلول با فطرت توحيدي سازگار نيست، نميتوان قبول كرد ژرفانديشي مانند ابن‌سينا كه با برداشتن گامهاي اوليه لازم، در تعالي فلسفه ملاصدرا نقش مؤثر داشته است، در وجود رابطي متوقف شده باشد. توجه ابن‌سينا به ذاتي بودن وابستگي و نيازمندي براي موجود نيازمند، شاهد بر آن است كه ايشان به رابط دانستن معلول نزديك شده بود. اين تحقيق با روش تحليلي ـ توصيفي صورت گرفته است و نتيجهاي كه از آن به دست ميآيد، آن است كه ابن‌سينا زمينه ورود به وجود رابط را فراهم كرده است.