بررسي تأثير شيب جانبي در دبي نشت از كانال‌هاي خاكي با استفاده از مدل آزمايشگاهي و برنامه‌ريزي بيان ژن

نشت از كانال‌هاي خاكي، بخش عمده اتلاف آب در طرح‌هاي آبياري را شامل مي‌شود. در اين پژوهش، تأثير شيب جانبي در دبي نشت از كانال‌هاي خاكي با سطح مقطع ذوزنقه با مدل آزمايشگاهي و برنامه‌ريزي بيان ژن (GEP) بررسي شد. شيب جانبي كانال (z)، عمق آب (y) و ضريب هدايت هيدروليكي خاك (k) به ‌عنوان پارامترهاي متغير در نظر گرفته شد. براي اين منظور آزمايش‌هايي بر روي مدل آزمايشگاهي كانال خاكي انجام گرديد. نتايج حاصل از اندازه‌گيري دبي نشت در آزمايشگاه نشان داد كه دبي نشت رابطه مستقيمي با شيب جانبي كانال ندارد. در كانال‌هاي خاكي كوچك و كم‌عرض با افزايش شيب جانبي ابتدا دبي نشت كاهش و سپس افزايش مي‌يابد. با توجه به اينكه نشت داراي ويژگي‌هاي محلي منحصر به فرد است، مقطع ذوزنقه با شيب 2=z در محدوده 5/2 z 5/1 حداقل دبي نشت را دارد. همچنين مدل GEP عملكرد خوبي در شبيه‌سازي دبي نشت بر اساس همه پارامترها داشته است. معادله‌اي كه با GEPحاصل شد، تابعي صريح و دقيق است كه با كاربرد آن مي‌توان تلفات نشت از كانال‌هاي خاكي را در شرايط مشابه محاسبه كرد.