تهيه نقشه خطر سيلاب با استفاده از مدل هيدروليكي و اطلاعات ژئومورفولوژيك مطالعه موردي «مخروطه‌افكنه فريزي» در استان خراسان رضوي

سيلاب‌هاي مخروط ‌افكنه‌‌اي، خطرناك‌تر از سيلاب‌هاي رودخانه‌اي هستند؛ زيرا مسير جريان روي مخروطه‌افكنه بالقوه غيرقابل پيش‌بيني است. خطر سيلاب روي مخروط ‌افكنه‌‌ها با پتانسيل تغيير مكان آبراهه همراه و باعث خسارات فراواني مي‌شود. در ‌اين راستا آژانس فدرال مديريت بحران آمريكا (FEMA) براي تهيه نقشه‌هاي خطر سيل روي مخروط‌ افكنه‌ها روشي سه مرحله‌اي را طراحي كرده است. ‌اين پژوهش در جنوب دشت چناران (واقع در استان خراسان رضوي) و با روش FEMA روي مخروطه‌افكنه فريزي انجام شده است. در ابتدا وجود مخروطه‌افكنه در منطقه شناسايي و سپس مناطق فعال روي مخروط از مناطق غيرفعال مجزا شدند. در گام سوم مناطق داراي سيلاب صد ساله روي مخروطه‌افكنه پهنه‌بندي شد. در ادامه گام سوم از سه راهكار به شرح زير استفاده شد: 1. مدل‌سازي با FAN PROGRAM، 2. مدل‌سازي هيدروليكي جريان با (HEC-RAS) و 3. استفاده از اطلاعات ژئومورفولوژي. نقشه‌هاي خطر سيل مستخرج از هركدام از‌اين راهكارها با يكديگر مقايسه شد. مقايسه‌هاي صورت گرفته تناقض‌هايي را بين‌ اين نقشه‌ها نشان داد كه دليلش ‌اين است كه هر روش بخشي از واقعيت سيل‌گيري را بيان مي‌كند؛ بنابراين كاربرد مشترك مدل هيدروليكي آبراهه و مدل FAN (جريان روي بخش فعال مخروط‌افكنه) و نيز تحليل توأم ‌اين نتايج با شواهد تاريخي سيل‌گيري از نظر ژئومورفولوژيكي روي مخروطه‌افكنه مي‌تواند مخاطره سيل را به نحو مطلوبي نمايش دهد.