احديت خدا در قرآن از ديدگاه علامه طباطبائي

از نظر قرآن خداوند متعال قاهري است فوق هر چيز و در هيچ شاني از شوون خود محدود نمي شود؛ وجودي است كه هيچ حد، مرز و قيد و شرط در او راه ندارد، همچنين اتصاف او به وحدت و كثرت عددي محال است. قرآن كريم وحدت عددي و كثرت عددي را از پروردگار جهان نفي مي كند و جهتش اين است كه لازمه وحدت عددي محدوديت و مقدوريت است و واحدي كه وحدتش عددي است، به طور قطع محدود به حدود مكاني و زماني و هزاران حدود ديگر است و نيز مقدور و محاط فاعل مدرِك واقع مي شود. قرآن خداي تعالي را منزه از اين مي داند كه محاط و مقدور چيزي واقع شود و كسي بر او احاطه و تسلط بيابد. البته مطالب ياد شده به معناي ناتواني و ممنوعيت كامل عقل بشر از شناخت خدا نيست، آنچنان كه معطله و شكاكان ادعا مي كنند، آنچه از وحي و حكمت الهي استفاده مي شود، محدوديت قدرت سير عقلاني بشر در شناخت كامل صفات خدا از جمله توحيد حقه اوست. عقول بشر در عين ناتواني از وصول به كُنه معرفت باري تعالي، قادر به شناخت محدود اوست. انسان به اندازه درك و فهم خويش مي تواند خدا، اسماء و صفات او را بفهمد، نه در حد عظمت، جلال و شكوه او. هدف اين مقاله تفسير دو اسم مبارك «اَحَد» و «واحد» است كه در نهايت منتهي به اين نتيجه مي شود كه ذات حق متصف به وحدت حقه حقيقيه ذاتيه است. اقسام ديگر وحدت و اتحاد، از جمله وحدت عددي شايسته ذات اقدس الهي نيست.