بازخواني آيين سوگ سياوش و تعزيه امام حسين(ع) (بر مبناي تحليل نگاره‌هاي مربوط به سوگ سياوش در آسياي مركزي و اثري از «حسين زنده‌رودي»)

از مهم ترين داستان هاي سوگ در اساطير ايران، سوگ سياوش و آيين هاي همراه آن است. سرگذشت سياوش در بسياري از متون كهن ايراني آمده و بخش مهمي از شاهنامه را نيز به خود اختصاص داده است. رد پاي بسياري از آيين هاي كهن در سوگ سياوش قابل تشخيص است. مطالعه حاضر سعي دارد با بررسي آيين سوگ سياوش و مقايسه آن با روايت تعزيه امام حسين(ع)، به اين نكته بپردازد كه چگونه و چرا در تفكر اسطوره‌اي ايراني، شخصيتي زميني به موجودي آسماني و مثالي تبديل مي شود و اين امر در آيين سوگ او و توسط سوگواران و اعمال آنها تكرار و بازتوليد مي شود. در كمبود منابع تاريخي مكتوب درباره فرهنگ و هنر ايران، يكي از مهم ترين شيوه ها در بازخواني اسطوره و آيين، بهره گرفتن از منابع تصويري است. بدين منظور در مقاله حاضر ضمن بهره گيري از شاهنامه و متون تاريخي ديگر، از نگاره هاي سوگ به دست آمده از آسياي مركزي و مقايسۀ آن با نقاشي اي از «حسين زنده رودي» استفاده شده است. مسئله اصلي اين پژوهش پي‌گيري تداوم اسطوره سياوش و نماد‌ها و نشانه‌هاي آييني آن در مراسم عزاداري امام حسين (ع) و چرايي اين تداوم و همساني نشانه‌هاي آييني در دو مراسم مختلف است. بدين منظور به بازشناسي شباهت‌هاي موجود در آيين سوگواري امام حسين(ع) و سوگ سياوش در اثر زنده‌رودي با نگاهي به نگاره‌هاي مربوط به سوگ سياوش در آسياي مركزي پرداخته مي‌شود. يافته‌هاي پژوهش حاضر نشان مي‌دهد كه زنده رودي در اثرش در به تصوير كشيدن همه صحنه هاي سوگواري امام حسين(ع)، اگر چه در ظاهر گويي شهادت امام حسين(ع) را نشان مي دهد، اما به واقع به بازنمايي الگو و نمونه اي ازلي، يعني مرگ و شهادت و تكرار آيين ها و مراسم همراه آن در روزگاري تاريخي مي پردازد. بعلاوه شباهت‌هاي زيادي از جمله رنگ سياه، اسب سياه، شيون و گريه بر پيكر قهرمان ـ شهيد و ... ميان سوگ سياوش و عزاداري امام حسين (ع) وجود دارد. براي رسيدن به اين نتايج با استفاده از منابع مكتوب و تصويري و البته اولويت دادن بر نوعي خوانش تصويري شمايل‌شناسه به مطالعه اين امر پرداخته‌ شده است. روش پژوهش در اين مطالعه توصيفي تحليلي است.