شگردهاي فانتزي‌سازي در داستان‌هاي «محمدرضا شمس»

فانتزي انواع گونا گوني چون فانتزي پري وار، تمثيلي، واقع گرا، فلسفي، گروتسك و... دارد و از يك منظر به فانتزي عام و فانتزي نو و از منظري ديگر به فانتزي فرودين و فرازين تقسيم مي شود. مي توان گفت وجه تمايز انواع فانتزي ها در نوع تخيل موجود در آن هاست، اما آنچه در همه آن ها مشترك است آفريدن دنيايي تخيلي و فراواقعي است. خلق اين دنياي تخيلي و فانتاستيك از طريق شگردهايي صورت مي گيرد كه البته در همه آثار فانتزي، ثابت و از پيش شناخته شده نيست بلكه از طريق بررسي هاي مختلف مي توان به آن ها پي برد. نگارندگان در اين پژوهش با بررسي چهار داستان از محمدرضا شمس، يازده شگرد فانتزي ساز را مشخص كرده‌اند كه برخي از آن ها در مقايسه با پژوهش هاي پيشين تازگي دارند؛ مانند انتخاب راوي و قهرمان ديوانه نما، زمان پريشي، عينيت بخشيدن به مثل ها و نفرين‌ها و دعاها، استفاده از كهن الگوها و شخصيت هاي جادويي قصه هاي كهن، بنا نهادن داستان بر پايه ضرب المثل ها و فرهنگ عامه، و جان بخشي به مردگان و برانگيختن عالم اموات. از حيث انواع نيز، گونه‌هاي مختلف فانتزي اعم از واقع گرا، فلسفي، پري‌وار، تمثيلي، گروتسك و فانتزي اشيا را در داستان هاي شمس مي توان ديد.