پديد آورندگان :
مجيدي،اكبر دانشگاه تهران , نقشينه، نادر دانشگاه تهران , اسمعيلي گيوي، محمدرضا دانشگاه تهران , هاشمي،محمودرضا دانشگاه تهران
كليدواژه :
گزينش داده , مديريت داده هاي پژوهشي , مدل هاي چرخه حيات , داده هاي پژوهشي , مدل هاي چرخه حيات گزينش داده , گزينش ديجيتال
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: گزينش و مديريت داده هاي پژوهشي حوزه نوظهور آموزشي و پژوهشي در علم اطلاعات و دانش شناسي است. اين حوزه داراي مسائل و ابعاد گسترده ايي است. هدف اين مقاله مطالعه،شناسايي و بحث و بررسي مباني و مفاهيم،مدل ها و چهارچوب ها و ابعاد و چالش هاي گزينش و مديريت داده هاي پژوهشي در محيط هاي علمي و دانشگاهي است.
روش پژوهش: مقاله حاضر يك مقاله مروري است و از روش كتابخانه ايي براي گردآوري مدارك و متون علمي و پژوهشي اين حوزه استفاده شد. در اين پژوهش پايگاه هاي اطلاعات علمي خارجي و داخلي و همچنين منابع وب با كليدواژه هاي «data curation»،«digital curation»،«research data management»،«research data curation» و معادل آنها در فارسي جست و جو شدند. پس از حذف منابع تكراري و منابع نامرتبط، در مجموع 132 منبع تفكيك و محتوي آنها ارزيابي و تحليل نهايي شد.
يافته‌ها: تحليل متون نشان داد كه گزينش و مديريت داده هاي پژوهشي حوزهايي نوظهور با مسائل پيچيده و ابعاد مختلفي است كه طيف وسيعي از مسائل آموزشي،سازماني،فرهنگي،فناوري،قانوني،امنيتي را شامل مي شود. اين حوزه از دهه 2000ميلادي مورد توجه دولتها،سازمان‌هاي تأمين مالي پژوهش، دانشگاه‌ها قرار گرفته و اجتماع پژوهشي قوي از پژوهشگران مختلف به خصوص پژوهشگران علم اطلاعات و دانش شناسي، آرشيو و سيستم هاي اطلاعاتي حول آن شكل گرفته است. امروزه گزينش و مديريت داده هاي پژوهشي به عنوان يكي از اجزاي اصلي سياستگذاري كلان علم و فناوري مطرح شده و نيازمند حمايت دولت و نهادهاي قانونگذار و سياستگذار است. مدل ها و چهارچوب هاي مختلفي در سطوح مختلف ملي،موسسه يا اجتماع خاص و رشته براي درك ابعاد گزينش و مديريت داده هاي پژوهشي و اجراي آن ترسيم شده اند.همچنين مطالعه متون نشان داد كه كتابخانه ها و كتابداران از شايستگي و صلاحيت لازم براي برعهده گرفتن نقش ها و مسئوليت هاي گزينش و مديريت داده هاي پژوهشي در دانشگاه و موسسات علمي برخوردارند. با اين حال، گزينش و مديريت داده هاي پژوهشي در اجرا و عمل با چالش هايي از قبيل حريم خصوصي،مالكيت داده،حقوق مالكيت فكري،عدم به اشتراكگذاري داده توسط محققان،نبود زيرساختارهاي مناسب مديريت داده،عدم آگاهي و شناخت و دانش درباره فرايند گزينش و مديريت داده و غيره روبرو است.
نتيجه گيري: عليرغم پژوهش هاي گسترده در خارج، اين حوزه در ايران چندان مورد توجه واقع نشده است. بنابراين اين مقاله به طور نسبتاً جامع به موضوع و ابعاد گزينش و مديريت داده هاي پژوهشي مي پردازد و ميتواند براي پژوهشگران، سياستگذاران علم و فناوري، كتابداران به منظور تحقيق و اجراي خدمات گزينش و مديريت داده هاي پژوهشي مفيد باشد.
چكيده لاتين :
Background and Aim: The purpose of this paper is to study, identifying and discuss the foundation and concepts, models and frameworks, dimensions and challenges of research data curation and management in scientific and academic environments.
Method: This article is a review article and library method was used to collect scientific and research texts in this field. In this research, external and internal scientific databases, as well as web resources, were searched with the keywords "data curation", "digital curation", "research data management", "research data curation" and their equivalent in Persian. After removing duplicate sources and unrelated sources, a total of 132 sources were selected and their content evaluated and analyzed.
Results: The analysis of the literature revealed that the curation and management of research data is a emerging area with complex issues and different dimensions which included of a wide range of educational, organizational, cultural, technological, legal, and security issues. Since the 2000s,This area has been at the forefront of governments, funding organizations, universities and has been formed around it a strong research community of researchers, especially in the field of information and knowledge science, archives and information systems. Today, the curation and management of research data is considered as one of the main components of the large-scale science and technology policy and needs government support and legislative and policy-making institutions. Different models and frameworks have been drawn up at various levels of the national, institution or community for understand the dimensions of the curation and management of research data and its implementation. The study of literature also has shown that libraries and librarians have the ability and competence to take on the roles and responsibilities of curation and management of research data at universities and scientific institutes. However, the research dat curation and management in implementation and practice faces with challenges such as privacy, data ownership, intellectual property rights, lack of data sharing by researchers, lack of proper data management infrastructure, lack of awareness and cognition and knowledge of the process of research data curation and management, and so on.
Conclusion:Despite extensive research abroad, this area has not received much attention in Iran. Therefore, this article addressed relatively comprehensive the subject and dimensions of the research data curation and management, and it can be useful for researchers, policy makers of science and technology, librarians for research and implement research data curation and management services.
Preservation and creat added value for data research throughout its lifecycle in order to reuse it for new purpose of research is an important application of data curation. Several models have been provided by various reserchers and organizations for data curation based on the life cycle approach.Among which Digital Curation Center curation model had important role in identification of data and curation practices as well as others models development.
This paper is an opinion paper based on library method.
This paper addresses the issue of Data Curation and its foundations, models and issues. So, it could be of interest to Information professionals, Archive and data management researchers, academic and scientific and educational organizations’ managers and other data-intensive Environments.
