محوطه هُرمَنگان استقراري از دوره نوسنگي در حوضه رودخانه بوانات

در حوزه‌ي فرهنگي فارس، بازه‌ي زماني نيمه‌ي دوم هزاره‌ي هفتم قبل‌ازميلاد، تحت عنوان «دوره‌ي موشكي» معرفي شده است؛ در اين دوره، الگوهاي معيشتي فارس از معيشتِ مبتني‌بر كشاورزي به معيشتِ مبتني‌بر شكارورزي تغيير كرده و سپس در اوايل هزاره‌ي ششم قبل‌ازميلاد، هم‌زمان با «دوره‌ي جري» معيشتِ كشاورزي به‌شيوه‌ي آبياري تبديل مي‌گردد كه اين موضوع تحليل‌هاي متفاوتي را به همراه داشته است. جهت شناخت و تحليل بهتر اين تغييرات معيشتي نياز است تا ديگر دره‌هاي فارس نيز مورد بررسي قرار گيرند تا بتوان به تحليلي جامع‌تر دست‌يافت. طي بررسي‌هاي باستان‌شناسي حوضه‌ي رودخانه‌ي بوانات از سطح محوطه‌ي هرمنگان، سفال‌هاي دوره‌ي نوسنگي شناسايي گرديد. جهت تعيين عرصه‌ي محوطه، گاهنگاري مطلق و نسبي دوره‌ي نوسنگي در منطقه‌ي بوانات، شناخت شاخصه‌هاي فرهنگي، بررسي و شناخت شيوه‌ي معيشت براساس مطالعه‌ي يافته‌هاي گياهي و استخواني و برهمكنش‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي منطقه‌ي بوانات در دوره‌ي نوسنگي، اين محوطه مورد كاوش قرار گرفت. در اين مقاله سعي بر اين است تا در ابتدا، يافته‌هاي به‌دست آمده از نخستين فصل كاوش معرفي گردد؛ سپس جايگاه اين محوطه را در نوسنگي فارس تبيين نماييم. با توجه به اهداف مقاله، اين پرسش مطرح شد كه، محوطه‌ي هرمنگان مربوط به چه دوره‌اي است؟ ساختارهاي اقتصادي مردمان ساكن در اين محوطه چگونه بوده و برهمكنش‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي آن در طول دوران استقراري چگونه بوده است؟ طي كاوش‌هاي صورت گرفته، دو فاز استقراري شناسايي شد، با توجه به پژوهش‌هاي صورت گرفته، به‌نظر مي‌رسد در نيمه‌ي دوم هزاره‌ي هفتم قبل‌ازميلاد بر اثر تغييرات اقليمي مردماني از ديگر دشت‌هاي فارس به اين منطقه كوچ ‌كرده‌اند. فاز قديمي‌تر را با توجه به عدم وجود معماري، كمي ضخامت نهشته‌ها، وجود اجاق‌هاي متعدد مي‌توان استقراري فصلي دانست و فاز جديدتر را با توجه به وجود معماري مربوط به استقرار دائم تاريخ‌گذاري كرد. با توجه به مقايسه‌ي يافته‌هاي كاوش نيز اين محوطه را مي‌توان به نيمه‌ي دوم هزاره‌ي هفتم قبل‌ازميلاد دانست كه مواد فرهنگي آن قابل‌مقايسه با تل موشكي، تل جري ب، تل بشي، تپه رحمت‌آباد و كوشك‌هزار است.