گسترش و تنوع گونه‌هاي سفال دوران اسلامي در سكونت‌هاي دشت نرماشير كرمان

نرماشير در صدر اسلام، يكي از پنج ولايت كرمان بود. اما توجه باستان‌شناسان به بم و جيرفت سبب غفلت از نرماشير شده و شناخت كافي از سفال اسلامي نرماشير وجود ندارد. عدم شناخت سفال نرماشير از يك‌سو، و نقش سفال در گاهنگاري و شناخت تغييرات فرهنگي از ديگر سو، نشانگر ضرورت اين پژوهش است. پرسش‌ها اين‌ست كه گونه‌هاي سفال اسلامي در نرماشير چيست و به چه ادواري تعلّق دارند؟ فراز و فرود حيات در نرماشير و روابط فرامنطقه‌اي آن براساس داده‌هاي سفالي چگونه بوده‌ است؟ ويژگي‌هاي توليد و سبك محلّي سفال در نرماشير چيست؟ اهداف پژوهش عبارتنداز: مطالعه‌ي سفال اسلامي نرماشير و شواهد توليد، گونه‌شناسي و گاهنگاري مقايسه‌اي و نسبي سفال‌ها و تبيين روند تداوم حيات در نرماشير. روش گردآوري داده‌ها، ميدانياسنادي، و روش پژوهش توصيفيتحليلي است1. برپايه‌ي نتايج، سفال اسلامي نرماشير شامل گونه‌هاي: ساده‌ي بي‌لعاب، نقش‌كنده، افزوده، قالب‌زده، مُهري، شبه پيش‌ازتاريخي، لعابدار تك‌رنگ، نقش كنده يا افزوده زيرلعاب، گلابه‌اي، لعاب‌پاشيده، اسگرافيتو، نقاشي زيرلعاب، نقاشي روي لعاب، زرين‌فام و آبي‌و‌سفيد است. اين گونه‌ها، ارتباطات فرهنگي با: جيرفت، غبيرا، سيرجان، ميناب، كيش، سيراف، نيشابور، اسفراين، ري، اصفهان، قصرابونصر، مرودشت، سي‌سخت، بويراحمد، شوش، رأس‌الخيمه امارات، مُسندَم عمان، حضرموت يمن، قلعه بحرين، بصره، سامرا، رقّه و لشكري‌بازار را نشان مي‌دهند. برخي نمونه‌هاي سفال نرماشير وارداتي و تعدادي توليد محلّي، اما تقليدي هستند. نمونه‌هاي قالب‌زده‌ي بي‌لعاب، توليد محلّي و داراي نقوش كاملاً محلّي هستند. همچنين، حيات شهر نرماشير از دوره‌ي ساساني آغاز شده، و در دوره‌ي‌ سلاجقه‌ي كرمان و قراختاييان به اوج مي‌رسد و تا دوره‌ي تيموري تداوم داشته است؛ اما جمعيت آن در دوره‌ي صفوي كاهش مي‌يابد و پس از صفويان متروك شده و تعدادي روستا در دشت باقي ‌مي‌ماند.