شواهدي از نفوذ فرهنگي حسونا به شرق زاگرس مركزي

فرهنگ حسونا يكي از فرهنگ‌هاي اوليه‌ي دوران روستانشيني زاگرس است كه بعد از كشف محوطه‌ي حسونا به‌عنوان يك شاخص براي اين دوران مطرح گرديد. اين فرهنگ ابتدا در نواحي شمالي بين‌النهرين و سپس در مناطق ديگري نظير تركيه و شمال‌غرب ايران يافت گرديد. از شروع لايه‌ي II حسونا سفال جديد آشپزخانه‌اي به‌نام سيني‌هاي پوست‌كني يافت شد كه به‌دليل كاربردي بودن به‌گونه‌اي گسترده در مناطقي بيرون از مرزهاي فرهنگ حسونا نيز ديده شد. اين سفال بزرگ و مسطح داراي كف مقعر و لبه‌هايي با شيب ملايم به خارج و سطح داخلي پوشيده از برجستگي يا شيارهاي عميق و يا سوراخ‌دار است. پس از اين‌كه در دشت‌هاي همدان نيز با چنين نمونه‌هايي برخورد شد كه شباهت‌هاي زيادي با اين‌گونه سفا‌ل‌ها داشت، با روش پژوهش كتابخانه‌اي و ميداني با رويكرد توصيفيتحليل و با طرح پرسش‌هايي درباره‌ي شيوه ارتباط شرق زاگرس‌مركزي با بين‌النهرين و اين‌كه اساساً از لحاظ زيست‌محيطي اين دشت‌ها مي‌تواند منجر به ايجاد الگوي خاص فرهنگي متأثر از فرهنگ حسونا شود؟ اين پژوهش شكل‌گرفت و با رويكردي بوم‌شناختي، با فرض اين‌كه تشابهات فرهنگي ايران و بين‌النهرين، حداقل در نشانه‌هاي عمومي، از مشابهت‌هاي زيست‌محيطي تأثير پذيرفته و اين‌كه تغييرات فرهنگي در واكنش به تغييرات روابط بوم‌شناختي خود را نشان مي‌دهد، ادامه يافت. وجود اين نمونه‌هاي مشابه در دشت‌هاي همدان، مي‌تواند شواهدي از نفوذ فرهنگي آن در حدود هشت سده‌ي بعد در منطقه‌ي شرق زاگرس‌مركزي باشد و اين درحالي‌ست كه شواهد اين نفوذ در مناطق مركزي و غربي‌تر زاگرس‌مركزي كمتر ديده شده و با يافت‌شدن نمونه‌هاي ديگري در مناطق شرقي‌تر و شمالي‌تر استان همدان اين بحث شكل‌گرفت كه مي‌توان يك مسير منحني بزرگ از شمال غرب ايران به‌سمت نواحي مركزي‌تر و سپس غرب ايران براي جابه‌جايي اين تكنيك ساخت سفال پيشنهاد داد.