پيوندهاي فرهنگي خراسان با جنوب شرق ايران و آسياي ميانه غربي در دوره‌ي مفرغ جديد مطالعه‌ي موردي:ظرف نقره‌اي محوطه‌ي شهرك فيروزه نيشابور

روابط بين فرهنگي دوره‌ي مفرغ، موضوعي است كه با آناليز و مطالعه‌ي دست‌ساخته‌ها در رويكردي تطبيقي قابل درك است. حوزه‌ي فرهنگي خراسان به‌واسطه‌ي قرارگيري در مسير ارتباطي شرق به غرب، اهميت ويژه‌اي را داراست؛ هر چند كه به‌دليل عدم مطالعات «منطقه‌ي سفيد باستان‌شناسي» نام گرفته است. در سال‌هاي اخير به‌واسطه پژوهش‌هاي جديد ابعاد كوچكي از اهميت اين حوزه آشكار شده به درك چرايي فرهنگ همجوار كمك قابل‌توجهي نموده است. بين بوم‌هاي فرهنگي خراسان، نيشابور اهميت ويژه‌اي دارد؛ چرا كه موقعيت مكاني آن نيز سبب گسترش ويژه‌ي جوامع انساني در دوره‌ي مفرغ گشته است. در اين راستا بنيان پژوهشي اين نوشتار بر نماد‌شناسي، تفسير و مطالعه‌ي تطبيقي دست‌ساخته‌ي نقره‌اي است كه از محوطه‌ي شهرك فيروز‌ه‌ي دشت نيشابور در سال 1387 ش. به‌دست آمده است. بررسي منشأ فرهنگي و شمايل‌نگاري نقوش موجود بر اثر مذكور، درك فرآيند تجميع نقوش مربوط به نظام‌هاي فرهنگي متعدد در يك منطقه و برروي يك اثر و ارزيابي جايگاه اين نقوش از مهم‌ترين پرسش‌هاي پژوهش حاضر است. در پاسخي كلي به  پرسش‌ها مي‌توان گفت ك  اين اثر كالايي شأن‌زا است كه شمايل‌نگاري آن نشان از برهم‌كنش خراسان با مهم‌ترين كانون‌هاي فرهنگي مجاور خود در دوره‌ي مفرغ آسياي جنوب‌غربي ازجمله فرهنگ كرمان در جنوب‌شرق و بلخمرو در آسياي ميانه دارد. در اين پژوهش نيز تلاش مي‌شود با رويكرد شمايل‌نگاري نقوش اثر مورد مطالعه، جايگاه هنري و اساطيري اين نقوش ابتدا بيان و سپس منشأ اين نقوش در فرهنگ‌هاي همجوار خراسان و دليل تجميع اين نقوش به‌صورت يك اثر تركيبي برروي ظرف نقره‌اي محوطه‌ي شهرك فيروزه مورد ارزيابي قرار گيرد. به‌نظر مي‌رسد برخي از نقوش مورد مطالعه‌، نماد مشترك فرهنگ‌هاي مذكور محسوب شده و به احتمال، طي يك فرآيند ايدئولوژيك فراگير، در شمايل‌نگاري اثر شهرك فيروزه‌ي نيشابور نقش شده است.