اختراعات ضروري استاندارد: نقطه تلاقي حقوق مالكيت فكري و استاندارد

با فراگير‌شدن فناوري‌هاي استاندارد در همه زمينه‌ها، به ويژه فناوري ارتباطات، اهميت اختراعات ضروري استاندارد افزايش يافته است. جهت اطمينان از دسترسي به اين اختراعات، سازمان‌هاي استانداردسازي دارندگان را متعهد مي‌كنند مجوز بهره‌برداري از اختراعات ضروري خود را با شرايط  منصفانه، متعارف و غيرتبعض‌آميز صادر كنند. تعهد به صدور مجوز براساس اين شرايط براي جلوگيري از سوء‌استفاده دارندگان اختراعات ضروري از قدرت انحصاري در بازار و انجام اقدامات ضدرقابتي است. در عين حال، دارندگان مستحق دريافت پاداش مناسب براي اختراعات ضروري خود هستند. راجع به شرايط تعهدات فوق‌الذكر اختلافاتي وجود دارد. البته دعاوي قضايي در اين زمينه مطرح شده كه يك رويه مشترك در خصوص عدم سوء‌استفاده از قدرت انحصاري و اقدامات ضدرقابتي از آن قابل استنباط است. نتايج اين پژوهش كه به روش تحليلي توصيفي انجام شده حاكي از آن است كه ايجاد تعادل بين منافع دارندگان اختراعات ضروري استاندارد و مجريان استاندارد اهميت زيادي دارد و به منظور حفظ رقابت، شرايط صدور مجوز بهره‌برداري بايد به روشني تعيين شود. در فقدان نص قانوني خاص، در حقوق ايران براي ساماندهي اختراعات ضروري استاندارد مي‌توان به مواردي از جمله مجوزهاي اجباري حق اختراع و قواعد منع سوء‌استفاده از وضعيت اقتصادي مسلط قانون اجراي سياست‌هاي كلي اصل 44 استناد كرد. در عين حال، تدوين مقررات ويژه براي اختراعات ضروري استاندارد موجب تبيين وضعيت قانوني اين اختراعات و كاهش اختلافات و دعاوي خواهد شد.