نقد و بررسي ندا در بلاغت فارسي و عربي

علم بلاغت، يكي از مهم‌ترين علوم ادبي است كه قواعد و اصول آن براي تبيين و توضيح فصاحت و بلاغت كلام به كار مي‌رود؛ و علم معاني، يكي از شاخه‌هاي اصلي بلاغت است كه كلام را از نظر معاني ثانوي و موافقت آن با حال و مقام مي‌سنجد. نخستين كتاب‌هاي بلاغي به زبان عربي نگاشته شد و همواره مورد توجه علماي بلاغت فارسي بوده‌است. پايبندي اهل بلاغت فارسي به تعاريف و قواعد بلاغت عربي و بي‌توجهي به تفاوت‌ها و ويژگي‌هاي كلام در زبان فارسي، باعث بروز اشتباهاتي در منابع بلاغي شده، تاجايي‌كه برخي قواعد و اصطلاحات مطرح‌شده در اين كتاب‌ها، در زبان فارسي كاربرد ندارد و بيشتر مثال‌ها، عربي است. يكي از مباحثي كه در علم معاني با نام «انشاي طلبي» بررسي مي‌شود، مبحث نداست. تعريف و جايگاه ندا در فارسي و عربي متفاوت است درحالي‌كه مباحث مربوط به آن بدون در نظر گرفتن وجوه تفاوت و اختلاف، وارد بلاغت فارسي شده‌است. تبيين وجوه اختلاف مبحث ندا در بلاغت فارسي و عربي، يكي از مباحثي است كه نشان مي‌دهد بازنگري منابع بلاغي فارسي و تقسيم كلام در علم معاني ضرورت دارد. در اين مقاله، با نقد مبحث ندا در حوزۀ علم معاني، كوشش مي‌شود جايگاه آن، باتوجه‌به ويژگي‌هاي دستوري و معنايي تبيين شود. نتايج اين تحقيق مي‌تواند در اصلاح و بازنگري علم معاني فارسي و نقد مباحث تقسيم كلام نيز به‌كار گرفته شود.