رمزگشايي خوانندۀ درون‌متن، در داستان شيخ صنعان

«خوانندۀ درون‌متن» رويكردي انتقادي در ادبيات است كه پايۀ آن بر اساس نظريۀ خواننده‌محور بنا شده‌است. ولفگانگ آيزر و آيدن چمبرز با كاربست آن در متن براي برقراري ارتباط دوسويۀ بين نويسنده و خواننده، به دنبال رمزگشايي از خويشتنِ دوّم مؤلّف در متونِ باز هستند؛ زيرا مؤلّف زبده شگردهايي را درون متن مي‌آفريند و خواننده با نسبيّت باوري در هر بار خوانش، با كشف شگردي به عنوان برگ برنده و ارتباط با مؤلّف، پاداش دريافت مي‌كند. در ميان آثار فاخر كلاسيك، حكايت شيخ صنعان جزء آثاري است كه سرشار از اين شگردهاست. ارتباط مؤلّف از گذر اين ديدگاه، به همراه خوانش خلاّق خوانندۀ معاصر، چهرۀ جديدي از ادبيات ايراني‌ـ اسلامي به جهان عرضه مي‌كند. اين مقاله بنابر مؤلّفه‌هاي مستتر از خوانندۀ درون‌متن و اصول روايت‌شناسي، به دنبال يافتن نشانه‌هايي از اين رويكرد در حكايت شيخ صنعان است. نگارندگان با بررسي اين رويكردها و تطبيق آن با حكايت شيخ صنعان، اثر مورد نظر را داراي قابليت بالايي براي رمزگشايي خوانندۀ درون‌متن دانسته‌اند. قدرت عشق، تنوع واژگان، نوع روايتِ راوي، گره‌گشايي، گره‌افكني و كنش‌هاي استعلايي، ارتباط دوسويه‌اي را بين مؤلّف و خوانندۀ خاص «براي سير به ژرف‌ساخت داستان» ايجاد كرده‌است.