تحليل ساختاري سير العباد إلي المعاد بر اساس الگوي «سفر نويسنده» ووگلر

سير العباد إلي المعاد نخستين معراج‌نامۀ منظوم ادب فارسي و داستان درماندگي روح سنايي در عالم مادّه و اشتياق سفر و بازگشت به عالم معناست. سنايي مراتب وجود را از جمادي و حيواني تا انساني طي مي‌كند و به مرتبۀ عقل كلّي مي‌رسد و سپس به پيكر آخشيجي خود باز مي‌گردد. بـررسي ساختار داستان­هاي  قهرمانانه از سوي جوزف كمبل، منجر به طرح نظريۀ «تك‌اسطوره» مبني بر هستي‌مندي هميشگي يك قهرمان با پيكرگرداني مداوم شد و كريستوفر ووگلر در كتاب «سفر نويسنده»، ريخت ديگري از اين نظريه به دست داد و ساختار سفرهاي قهرمانانه را در دوازده بخش و هفت كهن‌الگو بازنويسي كرد. در اين جستار مراحل سفر قهرمان در سير العباد الي المعاد بر پايۀ الگوي ووگلر و با روش توصيفي ـ تحليلي سنجيده شده‌است و دستاورد پژوهش نشان مي‌دهد كه ساختار كلي سفر سنايي با الگوي سفر نويسنده تطبيق دارد، اگرچه در بعضي مراحل ناسازي‌هايي ديده مي‌شود كه گاه برآمده از تفاوت  در تعريف مفهوم قهرمان در دو نظام عرفان و اسطوره و گاه نشانه‌اي از سستي شگردهاي داستاني سيرالعباد الي المعاد است.