تحليل هرمنوتيكي نهج‌البلاغه، دريچه‌اي به روي انسان معاصر

امروزه هرمنوتيك به‌علت توجه ويژه به مقوله زبان و تفسير، به كانون اصلي تفكر معاصر تبديل شده ‌است و دانش‌هايي نظير الهيات، ارتباطي گسترده‌تر با مقوله زبان يا فهم متن يافته‌اند. در واقع انسان از حيطۀ «فهميدن» است كه به حيطۀ «عمل» گام مي نهد و اين امر ضرورت بازبيني در اصول فهم متون راهبر (متون ديني) و ازجمله آنها، نهج‌البلاغه را هرچه بيشتر آشكار ساخته است؛ چنان كه بتواند پاسخگوي بخشي از نيازها و سؤال‌هاي ديني انسانِ عصر حاضر باشد. البته نهج‌البلاغه مانند تمامي متون و كتاب‌هاي ديگر هنگام مراجعه و استفاده صامت و نيازمند تفسير مي‌باشد كه قطعاً در اين راستا خوانش هاي متعددي هم پديد خواهد آمد، لذا جهت ارزيابي فهم‌ها و خوانش‌هاي گوناگون از متن، ملاك‌هايي مورد نياز مي‌باشد تا تفاسير صحيح از تفاسير نادرست مشخص گردد در غيراين‌صورت اصل تفسيرپذيري در مواجهه با اين قرائت‌هاي گوناگون به تكثر بي‌ضابطه و در نتيجه به نيهليسم هرمنوتيكي منجر خواهد شد كه منتهي به عدم‌معناداري متن موردنظر خواهد شد و هرگز فهم معناي مقصود مؤلف، امكان‌پذير نخواهد بود. ضرورت بررسي هرمنوتيكي نهج‌البلاغه زماني آشكارتر مي‌شود كه جايگاه «امام علي(ع)» به‌عنوان پايگاهي فكري، فرهنگي، ادبي و اسلامي مدنظر قرار گيرد. اين پژوهش درصدد است با تكيه بر روش توصيفي تحليلي، روشي براي تحليل هرمنوتيكي نهج‌البلاغه ارائه دهد كه برگرفته از هرمنوتيك عام شلايرماخر است. علم هرمنوتيك، فن فهم گوينده است در آن‌چه گفته است، اما زبان همچنان كليد است. با پذيرفتن رابطه سازمندِ ميان سبك و انديشه و در نظرگرفتن نحو به‌عنوان سازنده انديشه و حامل آن، ميان ساختارهاي نحوي جمله‌ها، با نوع سبك، پيوند استوار خواهيم يافت. اين پژوهش چنان‌چه از اسم آن برمي آيد صرفاً دريچه‌اي و نگاهي به موضوع تحليل هرمنوتيكي نهج‌البلاغه است و پرداختن به جزئيات اين مطلب مجالي گسترده تر مي طلبد.