فرايند اطلاع يابي دانشجويان تحصيلات تكميلي دانشگاه شهيد چمران و نحوه ي استفاده ي آنان از منابع اطلاعاتي الكترونيكي، چاپي و انساني

Information-Seeking Process of Shahid Chamran University Graduate Students and Their Use of Electronic, Print, and Human Information Resources

زمينه و هدف: هدف پژوهش حاضر شناسايي فرايند اطلاع­يابي و چگونگي اولويت­ دهي و استفاده ­ي دانشجويان تحصيلات تكميلي دانشگاه شهيد چمران اهواز از منابع اطلاعاتي و شناسايي نقش برخي ويژگي­هاي جمعيت­ شناختي دانشجويان در فرايند اطلاع ­يابي و استفاده از منابع اطلاعاتي است. روش: اين پژوهش از نوع توصيفي-تحليلي است كه به روش پيمايشي و با بررسي رفتار اطلاع­يابي 298 نفر كه به روش نمونه­گيري تصادفي طبقه­اي نسبي انتخاب شدند، انجام شد. ابزار گرداوري داده­ها پرسشنامه محقق ساخته است كه پس از تعيين روايي و پايايي آن، به صورت حضوري ميان دانشجويان توزيع و سپس گردآوري شد. براي تجزيه و تحليل داده­ها، از آمار توصيفي و استنباطي با كمك نرم­افزار SPSS استفاده شد. يافته‌ها: نتايج نشان مي­دهد كه دانشجويان به ترتيب از منابع الكترونيكي، چاپي، و انساني براي "رفع نيازهاي اطلاعاتي" و براي "روزآمدسازي اطلاعات" خود بهره مي­برند، اگرچه دانشجويان براي رفع نيازهاي اطلاعاتي خود از ميان منابع انساني ابتدا با متخصصان مشورت مي­كنند، ولي براي روزآمدسازي اطلاعات خود، ابتدا به همكلاسي­ها و دوستان خود مراجعه مي­كنند. دانشجويان به طور متوسط هفته­اي 11/25 ساعت از اينترنت استفاده مي­كنند. اكثر افراد مورد بررسي معتقدند كه فناوري­هاي اطلاعاتي و ارتباطي در كاهش مراجعه آنان به كتابخانه نقش داشته است. آنان از كتابداران در مرحله­ي نخست براي جايابي كتاب­ها يا اسناد و جست­وجوي اطلاعات كمك مي­ طلبند. دانشجويان در فرايند اطلاع­يابي با مشكلاتي مانند پراكندگي اطلاعات در مكان­هاي بسيار مختلف، گران بودن تهيه منابع اطلاعاتي، و موجود نبودن آخرين اطلاعات مواجه هستند. نتيجه‌گيري: علي­رغم تأثير فناوري­هاي جديد بر ميزان مراجعه حضوري دانشجويان به كتابخانه­ هاي دانشگاهي، تمام انواع منابع اطلاعاتي همچنان مورد استفاده­ي دانشجويان است. تنوع اهداف جست­و­جوي اطلاعات عاملي در تعيين نوع منبع اطلاعاتي است و دانشجويان با مدنظر قرار دادن نوع نياز و شرايطي كه در آن قرار دارند، نوع منبع اطلاعاتي را مشخص كرده و از آن استفاده مي­نمايند.

Background and Aim: This study attempted to investigate the information-seeking process of Shahid Chamran University postgraduate students, and how they use various information sources. The research also investigated he role of demographic characteristics in students' information-seeking process, as well as the problems and barriers they encounter in the process. Method: The population of the study consisted of 5000 postgraduate students among whom 298 students were randomly selected through classified ratio sampling method. A researcher-made questionnaire was developed and after measuring its validity and reliability, distributed among the sample in person. To analyze the data, descriptive statistics as well as inferential statistics including Friedman Rank Test and MANOVA were applied. Results: The results show that students were statistically different in some variables. On average, students use the Internet 25.11 hours per week. They also prefer to use electronic, print, and human information sources, respectively, both to meet their information needs and to update their information. Students believe that information and communication technologies have reduced their visits to libraries. Students seek help from librarians primarily to locate books and other documents and to search for information. Students encounter a range of problems and barriers in their information-seeking process; the most important being the scattered information. Females face more problems than males. While students refer to specialists to meet their information needs at the first stage, they refer to their classmates and friends at the first stage to update their information. Conclusion: Despite the effects of new technologies on students’ presence in academic libraries, all types of information resources are still consulted by them. Various purposes for information-seeking determine the information resource being consulted, and students consider their information needs as well as the context in which they seek information, when decide to choose the information resources