بررسي و تحليل ماهيت كاربردي معماري صخره‌اي تپه رصدخانه مراغه

يكي از شاخصه هاي اصلي آثار صخره اي شهرستان مراغه مجموعۀ معماري صخره اي دامنه غربي تپه رصدخانه است كه با وجود ثبت در فهرست آثار ملي تا به امروز پژوهش جامع و كاملي دربارۀ ماهيت كاربري آن صورت نگرفته است. اين ساختار صخره اي در انتهاي خيابان پاسداران (دارايي سابق) و در زير بافت تاريخي تپۀ رصدخانه واقع شده است. اين مجموعه ارزشمند شامل تعدادي فضاي دست كند بوده كه با پوشـش جناغي و طاقي شكل در بستر سنگ هاي آهكي ايجاد شده است. موضوع گاهنگاري و تبيين كاربري اين اثر مهم ترين پرسش مطرح شده دربارۀ سـاختار صخره اي تپه رصدخانه، همانند ساير آثار صخره اي ايران است. اين مقاله، ضمن توصيف ساختار و شكل معماري مجموعۀ صخره اي تپۀ رصدخانه، به دنبال تعيين كاربري و گاهنگاري نسبي آن است. با استناد به داده هاي باستان شناختي به دست آمده و مقايسۀ نسبي با ساير معماري هاي صخره اي و پيشينۀ اين معماري در شهرستان مراغه، اين مجموعه در دورۀ اسلامي ايجاد شده است. اين مجموعه كاربري آييني براي مسيحيان و بودايي ها داشته و در دورۀ اصلاحات مذهبي غازان خان تغييرات و الحاقاتي در آن افزوده شده و با اين وجود تا دورۀ قاجاريه به عنوان صومعۀ مسيحيان آشوري مورد استفاده بوده است.