برآورد هدر رفت خاك ناشي از برداشت محصول سيب‌زميني در دشت قروه و دهگلان، استان كردستان

فرسايش خاك يكي از مخاطراتي است كه به طور تدريجي با اثرات محلي و برون‌محلي خود، باعث افت كيفيت خاك، تخريب اراضي، آلودگي آب‌هاي سطحي، كاهش ظرفيت مخازن سدها و در نهايت تهديد امنيت غذايي بشر مي‌شود. در مقايسه با انواع مختلف فرسايش، هدررفت خاك ناشي از محصولات كشاورزي كم‌تر مورد توجه محققان قرار گرفته است. بدين ترتيب هدف از اين مطالعه برآورد هدررفت خاك ناشي از برداشت محصول سيب‌زميني در دشت قروه و دهگلان، كردستان مي‌باشد. به اين منظور، تعداد بيست نمونه سيب‌زميني با وزن 5 كيلوگرم از اراضي ديم و كشت آبي در منطقه مورد مطالعه برداشت شد. در آزمايشگاه پس از شست و شوي نمونه‌ها مخلوط آب و خاك از كاغذ صافي عبور داده شد و خاك باقيمانده روي كاعذ صافي خشك و مقدار هدررفت خاك تعيين شد. نتايج نشان داد ميزان هدررفت خاك نمونه‌ها حدود 13.4 الي 40.4 گرم بر كيلوگرم مي‌باشد. نتايج تحليل واريانس نشان داد كه بين مقدار هدررفت خاك از كاربري با كشت ديم و كشت آبي در سطح 95 درصد تفاوت معناداري وجود دارد. همچنين نتايج حاصل از تحليل خوشه‌اي نمايانگر ارتباط ضعيف بين نمونه‌هاي برداشت شده از كاربري‌هاي مختلف بود. ميزان هدررفت خاك برآورد شده از 80490.4 هكتار در 10 سال گذشته برابر با 72374.52 تن بود كه به طور ميانگين 7237 تن در هر سال است. همچنين ميانگين هدررفت خاك ناشي از برداشت سيب‌زميني از 0.66 تا 1.14 تن بر هكتار بر محصول برداشت شده متغير است. نتايج اين مطالعه اثبات مي‌نمايد كه هدررفت خاك در اثر برداشت محصولات مي‌تواند از نظر كمي در رديف هدررفت خاك در اثر فرآيند فرسايش آبي قلمداد گردد كه لازم است مورد توجه محققان و برنامه‌ريزان عرصه كنترل فرسايش و حفاظت خاك قرار گيرد.