بررسي اثرات بارندگي پيشين بر فرسايش پاشماني در خاك مارني تحت شبيه‌ساز باران

فرسايش پاشماني از اشكال اصلي و مهم فرسايش آبي است. پاشمان ذرات خاك مي‌تواند تحت تأثير عوامل مختلف از جمله باران پيشين قرار بگيرد. تاكنون پژوهشي در زمينه علل تأثير باران پيشين بر مقدار فرسايش پاشماني در باران بعدي انجام نگرفته است. اين پژوهش به‌منظور بررسي اثر باران پيشين بر پاشمان ذرات در خاك مارني انجام گرفت. براي اين منظور خاك‌دانه‌هاي با قطر 6 تا 8 ميلي‌متري از يك خاك مارني تحت آيش در غرب زنجان در سال 1395 جمع‌آوري شد. خاك‌دانه‌ها در 24 جعبه پلاستيكي به ابعاد 40 ×30 سانتي‌متر و عمق 10 سانتي‌متر براي بررسي اثر هشت تداوم باران در سه تكرار ريخته شدند. باران شبيه‌سازي شده با تداوم صفر، 7، 14، 21، 28، 35، 42 و 49 دقيقه به نمونه‌هاي خاك اعمال گرديد. تخريب خاكدانه و محتواي رطوبتي خاك در نمونه‌هاي خاك پس از يك روز اندازه‌گيري شدند. پس از يك روز، جعبه‌هاي خاك تحت باران يكسان با شدت ثابت 40 ميلي‌متر بر ساعت به مدت 15 دقيقه قرار گرفتند. فرسايش پاشماني با اندازه‌گيري جرم ذرات پاشمان يافته در واحد سطح جعبه به دست آمد. بر اساس نتايج، تداوم باران پيشين اثري معني‌دار بر تخريب خاك‌دانه‌ها و افزايش محتواي رطوبتي خاك داشت. بيش‌ترين شدت تخريب خاك‌دانه (21.72 درصد) و بالاترين محتواي رطوبتي خاك (29.08 درصد) در طولاني‌ترين تداوم باران (49 دقيقه) حاصل شد. ميزان فرسايش پاشماني در رخ‌داد باران بعدي تحت تأثير دو متغير تخريب خاك‌دانه (0.05 P) و محتواي رطوبتي خاك (0.01 P) ناشي از باران پيشين قرار گرفتند. تجزيه رگرسيوني چندگانه خطي نشان داد كه از بين اين دو متغير، رطوبت پيشين خاك مهم‌ترين عامل تعيين‌كننده تغييرات فرسايش پاشماني در رخ‌داد باران بعدي مي‌باشد (0.01 P و 0.83=R^2). مقدار فرسايش پاشماني در هر رخ‌داد باران را مي‌توان با اطمينان با استفاده از تعيين رطوبت پيشين خاك برآورد كرد.