تأثيركوتاه مدت خاك‌ورزي حفاظتي و گياه پوششي كلزا بر برخي شاخص‌هاي زيستي كيفيت خاك و عملكرد آفتابگردان در منطقه دستجرد (همدان)

مطالعه شاخص‌هاي زيستي كيفيت خاك اهميت و كاربرد زيادي در ارزيابي پايداري اكولوژيك بوم نظام‌هاي زراعي دارند. اين آزمايش، با هدف بررسي تأثير چهار ساله‌ي روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي (بدون خاك‌ورزي، خاك‌ورزي حداقل و خاك‌ورزي مرسوم) در شرايط حضور و عدم حضور گياه پوششي كلزا بر برخي شاخص‌هاي كيفيت خاك و عملكرد آفتابگردان در منطقه دستجرد همدان اجرا شد؛ آزمايش با آرايش فاكتوريل و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. تمامي ويژگي‌هاي مورد بررسي شامل كربن آلي، فراهمي فسفر، تنفس ميكروبي، فعاليت آنزيم‌ فسفاتاز، فعاليت آنزيم پروتئاز و عملكرد دانه آفتابگردان به‌طور معني‌داري (در سطح 1 درصد) تحت تأثير تيمارهاي خاك‌ورزي و گياه پوششي قرار گرفتند، برهمكنش خاك‌ورزي و گياه پوششي براي كربن آلي و آنزيم فسفاتاز در سطح 1 درصد معني‌دار شد، اما براي ديگر شاخصهاي مورد مطالعه معني‌دار نبود. در تيمار خاك‌ورزي حداقل+گياه پوششي ميزان كربن آلي 2.5 و تنفس ميكروبي 1.5 برابر نسبت به تيمار خاك‌ورزي مرسوم+بدون گياه پوششي (شاهد) افزايش داشت؛ اين افزايش براي ساير شاخص‌ها نيز مشاهده شد (فسفر فراهم 80 درصد، فعاليت آنزيم فسفاتاز 59 درصد، آنزيم پروتئاز 84 درصد و عملكرد دانه آفتابگردان 34 درصد). بعد از تيمار خاك‌ورزي حداقل+گياه پوششي، در تيمار بدون خاك‌ورزي+گياه پوششي بيش‌ترين مقدار شاخص‌هاي كيفيت خاك و عملكرد دانه اندازه‌گيري شد. اعمال تيمارهاي خاك‌ورزي حداقل و كشت گياه پوششي كلزا موجب افزايش ذخاير مواد آلي، فعاليت زيستي خاك و عملكرد دانه آفتابگردان گرديد.