تأملي بر نرخ تنزيل اجتماعي و رويكردهاي محاسبه و كاربرد آن

در اكثر تحليل هاي بين زماني با هدف قابل مقايسه نمودن اعداد و ارقام تحقق يافته در آينده با داده هاي كنوني ناگزير به بهره گيري از سازوكار تنزيل هستيم. مقوله تنزيل حسب موضوع در محاسبات و تصميم گيري هاي بخش خصوصي و دولتي كاربرد دارد. اما با توجه به تفاوت هاي ذاتي و كاركردي اين دو بخش ضرورت دارد ميان نرخ تنزيل مورد استفاده در آنها تمايز قائل شويم، چرا كه همزمان در بخش خصوصي از نرخ تنزيل استفاده مي گردد. در بخش عمومي از اصطلاح نرخ تنزيل اجتماعي استفاده مي شود كه از نظر ماهيت و سازوكار محاسبه، تفاوت هايي با نرخ تنزيل متعارف دارد. طبق تعريف نرخ تنزيل اجتماعي نرخي است كه ميزان ارزشگذاري جامعه از رفاه كنوني را در مقايسه با رفاه آينده نشان مي دهد و بيان مي كند جامعه در چه نرخي حاضر به معاوضه مصرف كنوني با مصرف در آينده است. بررسي ماهيت، ابعاد و رويكردهاي محاسبه نرخ تنزيل اجتماعي و نيز تجربيات كشورها (از جمله ايران) در اين رابطه موضوع مقاله حاضر مي باشد. بدين منظور پس از بيان روش هاي محاسبه نرخ تنزيل اجتماعي به تجربيات موجود در كشورها و ايران در زمينه محاسبه اين نرخ پرداخته شده است. سپس تلاش گرديده توصيه هاي كاربردي در ارتباط با محاسبه و بكارگيري نرخ تنزيل اجتماعي مطرح شود كه بصورت نمونه مي توان به اين موارد اشاره كرد؛ اينكه كشورها بايد با توجه به شرايط اقتصادي، اجتماعي، نهادي و ... خود اقدام به محاسبه نرخ تنزيل اجتماعي نمايند. نكته ديگر اينكه داشتن رويه اي يكسان در سطح ملي در زمينه نرخ تنزيل اجتماعي بسيار توصيه شده و پيشنهاد مي شود كه دستگاه ها و نهادهاي بخش عمومي در يك كشور در ارزيابي طرح هاي خود از يك نرخ تنزيل اجتماعي واحد استفاده نمايند