زن به‌مثابۀ شخص آندروژن در دو فيلم از سينماي ايران: بررسي فيلم‌هاي روسري آبي و كافه‌ ترانزيت

The Function of Androgyny as a Mask in the Characterization of the Female Characters in the Iranian Cinema: A Study of the Movies of "The Blue Scarf" and "Transit Café"

هويت جنسي كه در فرهنگ هر جامعه اي تبلور مي يابد سرچشمۀ بسياري از نابرابريهاي جنسيتي اجتماعي است. زن يا مرد ناچار است، با حفظ حدي از ارزشها و عرف جامعه، براي تطابق خود با محيط و انجام شدن كارهايش، برخي از خصلتهاي جنس مخالفش را وام گيرد و همچون نقاب بر چهرۀ خود زند و چه بسا تحميل هاي جامعه خصلت هاي جنس مخالف را در او دروني كند و روند سنخ يابي جنسي (sex typing) فرد را تغيير دهد. آنجا كه نقابها به بيان همزمان روان مردانه و روان زنانه كمك ميكند، تمهيد آندروژني شكل مي گيرد. مسئلۀ اين پژوهش آن است كه شخصيت هاي فيلم در چه موقعيت هايي و به چه دلايلي از تمهيد آندروژني به‌ مثابۀ يك نقاب بهره ميگيرند يا اينكه اصلاً چگونه به شخصيتهاي آندروژنس تبديل ميشوند. به اين منظور، با بهره گيري از نظريات ساندرا بم (psychological androgyny)، دو فيلم روسري آبي(1373) و كافه‌ ترانزيت (1383)، به روش توصيفي تحليلي بررسي شده اند؛ تا نقش جامعه در ايجاد آندروژني روان‌شناختي در جنسيت زن تبيين شود. يافته ها نشان ميدهد كه زنان براي احقاق حقوق پايمال شده يا گذران زندگيشان به استفاده از نقاب آندروژني مجبور و رفته رفته در روند جامعه پذيري به انسانهاي آندروژنس تبديل ميشوند؛ در‌ حالي‌كه زن پوشي يا برگرفتن خصلتهاي زنانه براي مردان يا از سوي ديگران براي تحقير و اهانت مردان به كار گرفته شده است يا از سوي خودشان براي فرار از موقعيتهاي دشوار.

Sexual identity, as a culture based issue, can be regarded as a founding stone for many social inequalities. People (no matter men or women) have to borrow some features of the opposite sex in order to get along with some imposed situations of its surroundings, and wear the mask of another sex in order to solve some of its problems. This, however, may establish those features in the mind of the person, and change its sex typing in the long run. Androgyny takes place when such masks represent the male and female essence at the same time. This article aims to find out when the (female) characters of films tend to make use of Androgyny as a mask, and how they turn to androgenic characters. This article has made use of the theoretical framework of Sandra Bem named Psychological Androgyny, together with Goffman's Dramaturgical Analysis. We have also attempted to study two films named "The Blue Scarf" (1994) and "Transit Cafe" (2004), to show the impacts of the society in forming a psychological androgyny in the sexuality of female characters in these films. The results show that these women have resorted making use of the androgenic mask in order to get their basic social rights, and have gradually turned to androgenic characters.