الگوهاي جامعه شناختي ساخت هويت در ايران معاصر

ساخت هويتي ايران از يك سو، ويژگي هاي خاص تاريخي و فرهنگي مليت ايراني را در اين نقطه ويژه جغرافيايي بازنمايي مي كند و از دگر سو، انتخاب آگاهانه يا تاثيرپذيري انفعالي از فرهنگ هاي ديگر را نشان مي دهد. به واقع، در تاريخ طولاني ايران راز تفاوت دو حركت متفاوت جوشش فرهنگي و ريزش اندوخته هاي تاريخي چيست؟ چرا در يك زمان، باروري و شكوفايي هويت ايراني را شاهد هستيم و در زمان ديگر، جايگاه فرودست آن را نظاره مي كنيم؟ آيا مي توان براي جذب ها و حذف هاي عناصر فرهنگي بيگانه سازوكاري تصور كرد كه توام با آن، از استقلال فرهنگي ايراني خبر دهد؟ دوره هاي گوناگون تاريخي حكايت از تحولاتي بنيادين فرهنگي و هويتي داشته است كه دو مسير جداگانه را به تصوير مي كشد: خودباختگي و انفعال فرهنگي و رشد و تعالي فكري. روشن است كه فرهنگ بيگانه تسليم پذيري تمام عيار را درخواست مي كند، اما كدام ويژگي هاي انحصاري هويت ايراني اين هدف شوم را تسهيل بخشيده و كدام ويژگي ها در برابر آن با افتخار سر برافراشته است؟ در اين نوشتار، در پي آنيم كه نشان دهيم ساخت هويتي ايراني در دوره پس از انقلاب اسلامي از دو سياستگذاري متفاوت براي حفظ و بقا، و تداوم و بالندگي تاثير پذيرفته است. اما آيا هر دو اين سياست ها به اين هدف دست يافته اند؟ ارايه تصويري دقيق از ويژگي هاي هويت ايراني و تبيين نقش ساخت ها در گزينش آزاد افراد و گروه ها مي تواند كمك ارزنده اي به كاهش رويارويي هاي فكري ايران كنوني كرده و اصول مسلم حاكم بر رفتار را به طور انديشيده شده تعيين كند.