كليدواژه :
ادبيات نمايشي , اسطوره سنجي , ژيلبر دوران , كهن الگو , نغمه ثميني
چكيده فارسي :
اين پژوهش به بررسي پنج نمايش‌نامۀ منتخب از ميان آثار مشهور نغمه ثميني بر اساس اسطوره سنجي ژيلبر دوران مي پردازد. اين روش حدود سالهاي 1370 براي نخستين بار از سوي دوران ارائه و وارد عرصه نقدهاي نو شد. در اين نظريه و روش به طور هم‌زمان متن و فرامتن هايي مانند زندگينامۀ نويسنده و محيط اجتماعي او اهميت مي يابند. اسطورهسنجي نقدي بينا رشته اي است و فرايند و روش آن را ميتوان به سه مرحله: نمادسنجي، روان سنجي و اسطوره سنجي تقسيم كرد.
از ديدگاه ژيلبر دوران، بين همه آثار تأليفي يك نويسنده رابطه اي وجود دارد كه با بررسي آنها ميتوان به اسطورۀ شخصي ذهن پديد آورندۀ اثر دست يافت. نغمه ثميني نمايش نامه نويس معاصر ايراني است كه نمايش‌نامه هايش به سبب علاقۀ او به اسطوره، كهن الگو و تاريخ شايستگي بررسي و نقد از منظر فرايند اسطوره سنجي دوران را دارد.
در اين تحقيق، پنج نمايش‌نامه و دو كتاب پژوهشي ثميني انتخاب، مطالعه و تحليل شده است. در مرحلۀ نخست، يعني مرحلۀ نمادسنجي كه بر متن تكيه دارد، ابتدا آثارِ منتخب مطالعه شده سپس نمادها، شخصيتها و كنش هاي كهن الگويي نقد و تحليل شده اند تا نخستين مرحلۀ اسطوره سنجيِ دوران انجام پذيرد. سپس با بررسي زندگينامۀ نويسنده به وسيلۀ طرح پرسش هايي از او و محيط اجتماعي كه در آن زاده و بزرگ شده است مرحلۀ دوم، يعني روان سنجي كه بر فرامتن تكيه دارد، انجام ميپذيرد. در پايان نيز، با تحليل كلي درباره مراحل قبلي و جمع بندي نتايج به دست‌آمده مرحلۀ نهايي، يعني اسطوره سنجي آثار، انجام ميشود تا اسطورۀ شخصي ذهن نويسنده و سپس اسطورۀ جمعي انديشۀ او به دست آيد. اين پژوهش از طريق مطالعۀ كتابخانه اي و با شيوۀ تحليلي ـ توصيفي آثار را بررسي مي‌كند. نتيجه نشان مي دهد دغدغه هاي ذهني نغمه ثميني بيشتر شامل مسائلي مربوط به زنان و جنگ است. اسطوره شخصي ايشان هم شهرزاد و روايت گري او براي نجات بخشي است كه در نگاهي جمعي به اسطوره سازي از ديگر زنان گسترش مي يابد.
چكيده لاتين :
The research analyzes Naghme Samini's dramas based on Durant Gilbert's mythocriticque. The theory and method of myth-analysis were initially introduced by Gilbert Durand. In this theory and method, the texts and hypertexts, such as author’s life, are simultaneously important. Myth-analysis is an interdisciplinary criticism, and its process and method can be divided into three stages: symbol-analysis, psychometric and myth-analysis. According to Durand, there is a relationship among all works of an author; personal myth of the author’s mind can be understood through examining them. Based on the original and primary myths, he deeply analyses a work of an author and focuses on the primitive original myths in the last stage of analysis. He states that although a text and work of art plays a main role, this text is not apart from the author and his living environment. Naghme Samini is a contemporary Iranian playwright; due to her interest in myths, archetypes and history, her playwrights deserve analysis from the viewpoint of Gilbert Durand’s mythology. In this research, five plays and two research books written by Naghme Samini have been selected and examined. In the first stage, namely symbol-analysis stage which relies on the text, the selected works were firstly studied. They were then criticized and analyzed through examining symbols, characters and archetypal acts using valid books; this was the first stage of Durand’s mythology. As the second stage, psychometric, which relies on hypertext, was completed through examining the author’s autobiography as well as asking questions from the author himself. Finally, with a general analysis of the previous stages and combination of the results, the final stage, the mythology of the works was fulfilled in order to achieve the personal myth of author’s mind and then the collective myth of her thought. The data were collected using library studies and valid sources and books, and the research method was analytical-descriptive. The research results show that mental concerns of Naghme Samini mostly include the issues related to war and women. Her most important personal myth is Shahrzad, and her narration is to rescue a part that expands on other women through a collective perspective on myth-building.
