بررسي مباني فكري سهروردي با تأثير از مكتب هرمسي

در قلمرو فرهنگ و حكمت اسلامي، حوزۀ عرفان و تصوف از ظرفيت ويژهاي برخوردار بوده‌‌است. پيشينۀ اين قلمرو از فرهنگ حكمي ‌ما همواره محل تلّاقي سنّتهاي گوناگون به ويژۀ سنّتهاي تأويلي و باطني مشرق زمين بوده‌‌است و گويا بيشترين انعكاس سنّت هرمسي را بايد در حكمت، عرفان و تصوف اسلا‌‌مي ‌جستجوكرد. اين پژوهش، يك مطالعۀ تطبيقي در زمينۀ آراء و عقايد حكمي- اشراقي سهروردي با انديشه‌هاي هرمسي ‌‌است. آيين هرمسي يكي از قديميترين سنّتهاي فكري در تاريخ تمدن بشري‌‌ بوده كه به شيوه‌هاي گوناگون بر انديشه‌هاي فلسفي بعد از خود تأثير گذاشته‌‌است. نگارنده در پاسخ به اين پرسش كه آيا سهروردي از تفكر هرمسي تأثير پذيرفته است، پس از مطالعۀ آثار سهروردي و نيز مكتوبات هرمس به روش توصيفي-تحليلي به اين نتيجه دست يافت كه شيخ اشراق، از جمله كساني‌‌ است كه تأثيرپذيريش از مكتب هرمسي، بيش از آن‌‌ است كه خود در آثارش بيان ‌‌ميدارد. همچنين بنيان تفكرات اشراقي او در باب شناسايي پير و ولي، اعتقاد به سلسله مراتب نوري، اعتقاد به برتري عقل اول، طباع تام، ‌‌استحاله و كيمياگري و كشف و شهود، اسارت روح و ... با افكار و انديشه هاي هرمس در يك مسير قرار ‌‌ميگيرد.