تصويرشناسي زنان در سفرنامه ابن‌بطوطه

The Imagology of Women in Ibn Batutah’s Travelogue

متون ادبي و تاريخي را ميتوان مهمترين ابزار شناخت سيماي زنان اقوام مختلف در ادوار گذشته دانست و يكي از كاركردهاي دانش تصويرشناسي اين است كه ميتواند تصاوير زنان را در اين متون به صورت منظم و علمي طبقه بندي و تحليل كند. از جمله متون ادبي كه سيماي نسبتاً واقعي از زنان ارائه ميكند سفرنامه هاست و يكي از جامعترين اين نوع ادبي در قرن هشتم سفرنامه ابن‌بطوطه است. در اين مقاله، برآنيم كه انواع تصاوير زنان را در اين سفرنامه شناسايي و طبقه بندي كنيم. بر اين اساس، نخست تصوير زنان پنج قوم ترك، مغول، ايران، چين و هند از سه منظر اوصاف ظاهري و آداب پوشش، ازدواج و حضور در فعاليتهاي اجتماعي دسته بندي و تحليل شده اند و پس از آن نگرش ارزش گذارانه ابن‌ بطوطه به هر تصوير بررسي شده است. نتيجه اين پژوهش ضمن معرفي تصاويري جديد از زنان اقوام مذكور در سفرنامه ابن‌ بطوطه تأييد اين فرضيه است كه پيش فرضهاي مذهبي ابن بطوطه در نگرش ارزشي وي نسبت به زنان اقوام مختلف تأثيرگذار بوده است كه به ترتيب در اقوام ترك و مغول، ايران و هند و چين خود را نشان مي‌دهد.

Literary and historical texts can be considered as the most important tool in recognizing the images of women of different ethnic groups in the past. Imagology is the knowledge to classify and analyze the images of women in these texts on a systematic and scientific basis. The travelogues are among the literary texts, which represents a fairly realistic image of women. One of the most comprehensive travelogues in the eighth century is Ibn Battutah's travelogue. In this article, we are going to identify and classify a variety of women's images in this travelogue. Accordingly, in primary images of the women from Turkic, Mongolian, Iranian, Chinese and Indian countries, the classification are conducted from three perspectives of appearance and covering, marriage, and attendance in social activities, and then the valuation attitude of Ibn Battutah has been reviewed for each image. The results of this study introduce new images of the women of these nations in Ibn Battutah's travelogue. Thus, the results confirm the hypothesis that Ibn Battutah's religious presuppositions have influenced his evaluation attitude toward women of different ethnic groups, representing itself in Turkic tribes and Mogul, Iran, India and China.