گسترش‌پذيري جستجو و بازيابي مدارك در پايگاه‏هاي اطلاعات علمي فارسي: مورد پژوهشي پيوسته‏ نويسي و جدانويسي

هدف: هدف اين مقاله مطالعۀ ميزان توجه سه پايگاه اطلاعات علمي فارسي «بانك اطلاعات نشريات كشور»، «مركز اطلاعات علمي جهاد دانشگاهي» و «مركز منطقه‌اي اطلاع‌رساني علوم و فناوري» به گسترش‌پذيري جستجو و بازيابي مدارك (مقالات) به صورت پيوسته‌نويسي و جدانويسي است. روش‌شناسي: پژوهش حاضر از نظر هدف در رديف پژوهش‌هاي كاربردي و از نظر طرح پژوهش از نوع تحليل محتوا بوده است. جامعۀ آماري شامل مجموعۀ مدارك موجود در سه پايگاه‌ اطلاعات علمي فارسي بود (29142 مدرك) كه با استفاده از فرمول كوكران، 432 مدرك از آنها با روش نمونه‌گيري طبقه‌اي متناسب (نسبتي) انتخاب شد. ابزار پژوهش يك سياهۀ وارسيِ محقق‎ساخته بود. سياهۀ وارسي شامل ده قاعده از مجموعه قاعده‌هاي پيوسته‌نويسي و جدانويسي كتاب «دستور خط فارسي مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسي» به همراه مصداق‌هاي «واژگان يا كليدواژه‌هاي انتخابي» از هر قاعده بود كه امكان رخداد جدانويسي و پيوسته‌نويسي آنها در هنگام نگارش وجود داشت. يافته‌ها: نتايج نشان داد ميان پايگاه‌هاي اطلاعات علمي فارسي از نظر قابليت بازيابي مدارك با هر يك از شكل‌هاي نگارشي اعم از پيوسته‌نويسي و جدانويسي تفاوت وجود دارد. علاوه بر اين، يافته‌ها نشان داد، تنها 3/5% از مدارك انتخابي در هنگام جستجو در پايگاه‌هاي اطلاعاتي مورد مطالعه با همه شكل‌هاي نگارشي قابل بازيابي بود. در مقابل، 7/94% مدارك انتخابي فقط با همان حالت ثبت‎شده در پايگاه بازيابي ‌شد. همچنين، مقايسۀ شكل نگارشي مصداق‌ها در عنوان، چكيده و كلمات كليديِ نسخۀ پي.دي.اف مدارك با اطلاعات نمايه‎شده از همان مدارك در پايگاه‌هاي اطلاعات علمي فارسي نشان داد، شكل نگارشي بخش قابل توجهي از مصداق‌هاي مدارك از حالت نگارشي نزديك‌نويسي به جدانويسي يا پيوسته‌نويسي تغيير يافته است. نتيجه‌گيري: با توجه به اينكه در پايگاه‌‌هاي مورد مطالعه چالش‌هاي پيوسته‌نويسي و جدانويسي به‎طور جامع و به منظور بهبود جامعيت نتايج جستجو مورد توجه‌ قرار نگرفته است، اين وضعيت نامطلوب مي‌تواند به ازدست‎دادن مداركي بينجامد كه با ديگر شكل‌هاي نگارشي در پايگاه‌هاي اطلاعاتي ذخيره شده‌اند.