تحليل گفتماني سياست هسته اي دولت احمدي نژاد

Discourse Analysis of Ahmadinejad's Government’s Nuclear Policy; From Hegemony to Decline

موضوع هسته اي به عنوان مهم ترين مسأله سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران در يك دهه گذشته، عرصه رقابت گفتمان هاي مختلف در اين حوزه بوده است. هر يك از سه دولت اصلاحات، اصولگرا و اعتدال گرا رويه هاي متفاوتي را در قبال موضوع هسته اي در پيش گرفته اند. براي فهم چرايي اين چرخشها در سياست هسته اي دولت هاي مختلف، نيازمند آن هستيم كه اين تغييرات را به لايه هاي عميق تر گفتماني و نظام هاي معنايي ارجاع دهيم. از اين رو، مقاله حاضر با استفاده از نظريه گفتمان لاكلا و موف، چارچوب نظري را فراهم آورده است كه به تبيين عناصر و دقايق گفتمان ناظر بر موضوع هستهاي در دولت احمدي نژاد و كشمكشها و رقابتهاي هژمونيك ميان اين گفتمان و گفتمانهاي رقيب مي پردازد. از اين رو، گفتمان هسته اي دولت احمدي نژاد را مبتني بر اين چهار چوب نظري، از طريق بررسي گفتارهاي هسته اي او تحليل مي۔ كنيم. سؤال اصلي پژوهش آن است كه نظام معنايي و گفتمان هسته اي حاكم بر دولت احمدي نژاد چيست و چه عواملي هژموني و افول اين گفتمان را فراهم آوردند؟ تحليل گفتمان هسته اي دولت احمدي نژاد نشان مي دهد كه اين گفتمان با دال مركزي مقاومت و تحميله، به جهت برخورداري از عوامل سياسي بيشتر، فعال تر و منسجم تر، به كارگيري فرآيندهاي طرد و برجسته سازي، ميزان دسترسي بالا و اعتبار بيشتر نسبت به ساير گفتمانهاي رقيب، توانست هژمونيك شود؛ اما خصلت ناپايدار سازه هاي گفتماني منجر به ظهور ناسازهايي در گفتمان هسته اي دولت احمدي نژاد شد كه زمينه ظهور و هژموني گفتمان هسته اي دولت اعتدال را در انتخابات رياست جمهوري يازدهم فراهم كرد.

Iran’s nuclear program has been the most important issue for its foreign policy during the last decade. This article tries to apply discourse analysis, as a research framework, to Iran’s nuclear policy during Ahmadinejad’s government. The authors explore main political discourse shape Iranian foreign policy and nuclear activity behavior during the last few years. Analysis of nuclear discourse of Ahmadinejad’s government shows that this discourse could become hegemonic by using effective interaction as its master signifier, more coherent and active political elements, use of exclusive and foregrounding processes, higher availability and reliability in comparison with other competing discourses. Finally, the article examines the reasons of the decline of Ahmadinejad's government nuclear discourse