بيواكولوژي سوسك‌هاي قهوه‌اي گندم Miltotrogus caucasicus و Tanyproctus ganglbaueri در غرب ايران

Bioecology of wheat chafers Miltotrogus caucasicus and Tanyproctus ganglbaueri in the western Iran

در سال‌هاي اخير بخش‌هاي وسيعي از مزارع گندم ديم شاهد خسارت ناشي از جمعيت در حال افزايش سوسك‌هاي قهو‌ه‌اي گندم شده است. به منظور مطالعه تغييرات جمعيتي و عوامل محدود كننده طبيعي فعاليت سوسك‌هاي قهوه‌اي گندم، لاروها، شفيره‌ها و حشرات كامل اين آفت از مزارع گندم ديم استان‌هاي كرمانشاه و كردستان جمع‌آوري گرديد. جمع‌آوري و شمارش لاروها و شفيره‌ها با انداختن كادرهاي چوبي در سطح مزرعه و كندن خاك آن محدوده انجام گرفت. براي شكار حشرات كامل آفت در مزارع اقدام به تور زدن گرديد. نتايج بررسي‌هاي سه ساله نشان داد كه سوسك‌هاي قهوه‌اي گندم در غرب ايران عمدتاً شامل گونه‌هاي Brenske, 1897) Tanyproctus ganglbaueri) و Gyllenhal,1817) Miltotrogus (Amphimallon) caucasicus) و متعلق به خانواده Scarabaeidae بودند. گونه غالب بسته به منطقه و سال زراعي متفاوت بود و گونه‌ها به ‌نوعي جايگزين يكديگر شدند. خسارت قابل توجه گونه T. ganglbaueri به عنوان آفت قبل از اين در دنيا گزارش نشده است. بيشترين ميانگين تراكم لاروهاي M. caucasicus در استان كرمانشاه 6/5 عدد در هر كادر 25/0 مترمربع در دهه اول دي ماه ديده شد. بيشترين تراكم لاروهاي T. ganglbaueri در كردستان 16 عدد لارو در هر كادر در فروردين ماه ثبت شد. لاروهاي T. ganglbaueri ازاواخر بهمن ماه شروع به تغذيه كرده و شدت تغذيه لاروها در اسفند و فروردين ماه بود. متوسط طول عمر حشره كامل T. ganglbaueri حدود 43 روز بود. زيست‌شناسي تا حدودي متفاوت اين دو گونه آفت در انتخاب بهترين زمان كنترل آنها اهميت دارد. گونه‌هايي از قارچ‌ها شامل Beauveria bassiana و Hirsutella sp. و باكتري‌هاي‌ بيمارگر حشرات مانند Bacillus sp.از سوسك‌هاي قهوه‌اي گندم جداسازي ‌شد. نياز به مطالعات بيشتر براي شناسايي و بازنگري گونه­ هاي سوسك‌هاي قهوه‌اي گندم در اقليم هاي مختلف ايران وجود دارد.

Background and Objectives Large areas of non-irrigated wheat fields have recently gone through the damage caused by growing population of wheat chafers. To study wheat chafers’ population changes and their natural enemies, the larvae, pupae and adults were collected from Kermanshah and Kurdistan provinces. Materials and Methods Sampling and counting of larvae and pupae were done by placing wooden quadrats over the wheat fields and digging soils of the sampled areas. The insect net was employed to capture the adults. The sampling was carried out for three years (2010-2013). Results The two cockchafer species Tanyproctus ganglbaueri and Miltotrogus (Amphimallon) caucasicus (Scarabaeidae) were the most damaging chafers to wheat in western parts of Iran. The dominant species depended on the region and timespan indicating species turnover. The described species of T. ganglbaueri hasn’t been reported yet as a pest worldwide. The highest density of M. caucasicus larvae in Kermanshah province was 5.6 larvae per 0.25 m2 quadrat in mid-April; while in case of T. ganglbaueri 16 larvae per 0.25 m2 quadrat was recorded in March in Kurdistan province. Larvae of T. ganglbaueri started feeding in early February and the peak feeding times occured in March and April. The average adult lifespan of T. ganglbaueri was roughly 43 days. Fungal and bacterial pathogens including Beauveria bassiana, Hirsutella sp. and Bacillus sp. were isolated from the wheat chafers. Discussion The relatively different biology of these two pest species has an implication in their timing control actions. More studies on identification and revision of wheat scarabs in different climates of Iran is needed.