تحليل وضعيت ساختاري مقاله‌هاي پژوهشي و راهنماهاي نگارش در مجله‌هاي علمي - پژوهشي حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسي

An Investigation into the Structure of Research Articles and Writing Guidelines in the Iranian Knowledge and Information Science Journals

زمينه و هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسي ساختار مقاله‌هاي پژوهشي در مجله‌هاي علمي- پژوهشي فارسي زبان رشته علم اطلاعات و دانش شناسي به منظور تعيين ميزان انطباق آنها با ساختارمطلوب است. در گام بعدي، ميزان اهتمام راهنماهاي نگارش مجله‌هاي علمي-پژوهشي فارسي زبان علم اطلاعات و دانش شناسي به معرفي اجزاي ساختاري يك مقاله-علمي پژوهشي بررسي شده است. روش پژوهش: روش پژوهش پيمايشي و از نوع كاربردي است. جامعه آماري آن شامل كليه مقاله‌هاي علمي- پژوهشي منتشر شده در مجله‌هاي علمي- پژوهشي فارسي زبان رشته علم اطلاعات و دانش شناسي در طي سال‌هاي 1392تا 1394 و راهنماهاي نگارش مقاله موجود در وب‌سايت اين نشريه‌ها است. نمونه‌گيري در مورد مقاله‌ها به شيوه تصادفي طبقه‌اي انجام شد و بر اين اساس، تعداد 245 عنوان مقاله علمي- پژوهشي رشته علم اطلاعات و دانش شناسي بر اساس سياهه وارسي (ساختار مطلوب) مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه ساختار مقاله‌هاي علمي-پژوهشي مورد بررسي در وضعيت مطلوبي قرار دارد و تنها در سه جزء ساختاري يعني «مباني نظري»،«كاربرد پژوهش» و «محدوديت پژوهش» تطابق ضعيفي با ساختار مطلوب وجود دارد. در بررسي راهنماهاي نگارش، يافته‌ها نشان داد كه راهنماهاي نگارش از نظر معرفي ساختار مطلوب يك مقاله علمي-پژوهشي در وضعيت نامطلوبي قرار دارند و اجزاي ساختاري «مروري كوتاه بر متون علمي»، «بيان منطق منجر به پژوهش»، «هدف و انگيزه پژوهش»، «مزيت و اهميت پژوهش»، «زمان پژوهش»، «مكان پژوهش»، «اعتبار (روائي) ابزار پژوهش»، «پايايي ابزار پژوهش» با ميانگين صفردر هيچ يك از راهنماهاي نگارش مقاله‌ها در نشريه‌هاي مورد بررسي اشاره نشده است. همچنين بررسي فرضيه‌ها نشان داد كه تفاوت معناداري ميان نشريه‌هاي علمي – پژوهشي از نظر تطابق مقاله‌هاي علمي-پژوهشي آنها با ساختار مطلوب وجود دارد. با اين حال، ميانگين امتياز ساختاري مقاله‌هاي اين نشريه‌ها به طور كلي در وضعيت خوبي قرار دارد. همچنين در بررسي فرضيه دوم پژوهش مشخص شد كه با وجود وضعيت مناسب انطباق مقاله‌هاي منتشر شده با ساختار مطلوب، راهنماهاي نگارش مقاله‌هاي نشريات علمي- پژوهشي از وضعيت مناسبي در معرفي اجزاي ساختاري يك مقاله علمي – پژوهشي برخوردار نيستند. نتيجه‌گيري: با توجه به ضعف ساختاري راهنماهاي نگارش در نشريه‌هاي علمي-پژوهشي مورد بررسي مي‌توان چنين برداشت كرد كه نويسندگان اغلب ساختار مقاله‌ها را بر اساس آنچه خود آموزش ديده‌اند تدوين كرده و راهنماهاي نگارش را كمتر الگوي خود قرار مي‌دهند. از طرف ديگر نيز مي‌توان يكي از دلايل ضعف موجود در ساختار مقاله‌ها را به بي‌توجهي سردبيران و دست‌اندركاران مجله‌ها براي ارائه راهنماهاي مورد نياز نسبت داد.

Background and Aim: The purpose of this research is investigating the structure of research articles in the Iranian knowledge and information science journals (peer reviewed journals). In the next step, the writing guidelines in the scientific journals websites that designed to introduce desired structure of a scientific paper are studied. Methods: The research was survey with analytical approach. The population of the research were articles published in the Persian scientific journals of knowledge and information science field in 2013-2015 and their writing guidelines. Stratified random sampling was used and, accordingly, 245 scientific articles were examined using a research checklist. Results: Research findings showed that the structure of the research articles reviewed are in a good condition and only in three sub-structural components i.e "theoretical foundations", "research application" and "research limitations", consistent with the desired structure is weak. About the writing guidelines, the findings showed that they are in the unfavorable condition. Some structural components i.e "brief review of the scientific literature," "rationale to the study," "aim and motivation of the research", "advantages and importance of the research", "the research time", "space of the research", "credibility (reliability) of the research tools", "reliability of the study" did not appear in any writing guidelines. The first hypothesis showed a significant difference between research journals about their matching with the desired structure of the research article. However, the overall average ratings of the articles structure in this journals are in the good condition. Also in the second hypothesis was found a significant difference between the compliance rate of writing guides and articles published in the scientific journals with the desired research article structure. Conclusion: Due to structural weakness in the writing guidelines of Persian peer-reviewed journals studied, can be such a conclude that authors of these articles shape the article structure based on what they have been trained and not attend to the writing guidelines of the journals. From the other side, one of the reasons of the structural weakness in the structure of the articles is disregarding editors and the other practitioners of journals to offering needed help contents.