جايگاه اجتماعي اهل ذمه در عصر خلافت عمربن خطاب(13-23 هـ.ق) براساس نظريه طرد اجتماعي(مطالعه موردي اهل‌ذمّه حجاز، شام و عراق)

Social status of Dhimma in the era of caliphate Omar ibn Khattab (13-23 AH) Based on the theory of social exclusion (case study of the Hijaz, Sham and Iraq)

باگسترش فتوحات در سرزمين­هايي كه ساكنانش در زمره اهل ­كتاب بودند، مساله جديدي فراروي دستگاه خلافت قرار گرفت و آن ورود طيف عظيمي از اه ل­كتاب اعم از يهودي،مسيحي و زرتشتي بود كه در اين سرزمين­ها ساكن بودند. اين پژوهش برآنست تا بدين پرسش كه ذميان در جامعه عصر خلافت عمر از چه جايگاه اجتماعي برخوردار بودند و اينكه ميزان پذيرش و يا طرد اجتماعي آنها در جامعه به چه ميزان و بر اساس چه ملاكهايي بوده است پاسخ دهد. عمر در تعامل با ذميان دو شيوه كاملا متفاوت داشت. در مواردي براساس ملاكهاي قرآني وبهره ­مندي از سيره رسول­ خدا(ص) و در مناطقي همچون شام براساس طرد اجتماعي ذميان از دسترسي به مشاغل اداري و برقراري محدوديت­هاي اجتماعي و مذهبي درصدد كنترل و نظارت بر رفتارهاي اجتماعي آنان برآمده است كه اين شيوه برخورد در متاثر از شرايط جغرافيايي سكونتگاه ذميان و تعاملاتي كه با پيروان خود در آن سوي مرزهاي دولت اسلامي داشته و مي­توانستند كيان جامعه اسلامي را با مخاطره مواجه سازند.

The expansion of the conquests in the lands inhabited by its inhabitants was a new issue faced by the caliphate system. It was the arrival of a huge range of Jewish, Jewish, Christian, and Zoroastrian inhabitants residing in these lands. This research is aimed at answering the question of the social status of the society in the era of the caliphate of Omar and how much their social acceptance or rejection in society was based on what criteria. Omar had two completely different ways of interacting with the people of Dhimma. In some instances, based on the Qur'anic standards, and on the basis of social exclusion, the people of Dhimma sought access to administrative jobs and the establishment of social and religious restrictions and sought to control and monitor their social behaviors. This method of dealing with the conditions geographically, the dwelling place and interactions that were with their followers beyond the borders of the Islamic state and could put the Islamic society at risk.