تداوم و نوآوري در انديشۀ سياسي ضياءالدين برني و كتاب فتاواي جهان داري

Stylistic features of the history of the ambassador of Nizam shah

نام ضياءالدين برني (1357-1285م)، مورخ و متفكر مهم سياسي مسلمان فارسي زبان هندوستاني چندان براي پژوهشگران انديشۀ سياسي در اسلام به ويژه پژوهشگران ايراني شناخته شده نيست و كتاب فتاواي جهانداري او به عنوان يك اثر مهم سياسي كه در زمان سلاطين دهلي نگاشته شده، چندان مورد بحث قرار نگرفته است. در اين پژوهش محقق مي كوشد به دو پرسش پاسخ دهد: الف- مهمترين مؤلفه هاي انديشۀ سياسي ضياءالدين برني چيستند و آيا او نوآوري هايي در زمينۀ انديشۀ سياسي داشته است؟ ب- زمينه هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي نگارش فتاواي جهانداري چيست و چگونه در اين اثر منعكس شده است؟بر پايۀ يافته هاي اين پژوهش، انديشۀ برني را مي توان تداوم انديشۀ سياسي ايران پيش از اسلام به ويژه انديشۀ ايران شهري و سياست نامۀ نظام الملك ديد اما بخش مهم و نوآورانۀ انديشۀ برني مربوط به تمايز او ميان دو حوزۀ جهانداري و دينداري است. در نهايت اين تحقيق نشان مي دهد كه فروپاشي خلافت عباسي، بي ثباتي سياسي در دهلي و تصميمات و اقدامات مناقشه‌ انگيز محمد بن تغلق از عوامل اجتماعي و سياسي هستند كه بر نگارش كتاب تأثير گذاشته اند.

The history of the ambassador of Nizam shah is one of the most prestigious, historical books of Safavid era which has a special place among this era's historical books for presenting some unique information. The prose style in this book has particular features which are analyzed in this paper in two categories of "superficial" and "content". In superficial category, grammatical features have been analyzed in three sections of common and proper nouns, nominal and adjectival compounds and compound verbs structure and also literary features in two sections of expression and poem figures of speech from the stylistic point of view. In content category, features such as honesty and audacity, mentioning the details, moderation in describing and scientific reference have been considered. History of the ambassador of Nizam shah has been among many other historical books, thus, it has been compared to the books before, contemporary and after its time in order to clear the subject. This study has been conducted using the descriptive- analytic method.