تكواژهاي اشتقاقي در غزل‌هاي امير حسن سجزي دهلوي

Derivational Morphemes in Sonnets of Amir Hassan Sajzi Dehlavi

از دير باز، اگر چه شاعران در تنگناي وزن و قافيه گرفتار بوده اند؛ اما دقت در بارِ معنايي واژه ها و تلاش در به كارگيري بهترين كلمات، آنها را قادر ساخته است تا بيش از نثر نويسان خلاقيت لغوي و تركيبي داشته باشند. شاعر با ايجاد لغات جديد يا استفادۀ نو از همان لغات گذشته؛ اولا در غناي كلام خويش كوشيده است و ثانيا در دو بخش خلق لغات جديد و ايجاد معاني متعدد براي آنها، زبان سرزمين خويش را زنده و پويا نگه داشته است. در اين نوشته سعي شده است با چنين رويكردي، به تجزيه و تحليل واژه هاي مشتق در غزل هاي امير حسن سجزي دهلوي پرداخته شود. مطالعۀ غزل هاي اين شاعر فارسي ­گوي هند به روش كتابخانه­ اي و به شيوۀ تحليل و توصيف انجام گرفته است. بررسي تركيبات اشتقاقي در سه بخش پيشوند، ميان وند و پسوند، نشان مي دهد؛ بيشترين تنوع واژه هاي مشتق شعر وي در بخش پسوندها است. پيشوند هاي غير فعلي در رتبه دوم قرار مي گيرد و پس از آنها پيشوندهاي فعلي جاي دارد. ميانوندها آخرين بخش واژه هاي مورد مطالعة اين نوشته را دربر مي گيرند.

Since a Longtime ago, although poets have had the restriction of rhyme and rhythm, their precision in meaning of the words and attempting to choose the eloquent words, have enabled them to have more verbal and combinatory creativity than prosaists. Creating new words or using old ones in a new way, poets, first, enrich their speech and second, keep their language alive and dynamic in two sections of creating new words and multiple meanings for them. In the present study, it has been attempted to analyze derived words in sonnets of Amir Hassan Sajzi Dehlavi with this approach. Considering the sonnets of this Persian-speaking Indian poet has been carried out using library resources and descriptive-analytic method. Studying vocabulary and derivative compounds in three areas of prefix, infix and suffix demonstrate that suffixes have the most variety of derived words, non-verbal prefixes take the second place, verbal prefixes has the third highest diversity and the last are infixes in his poetry.