نقد و بررسي سندي و متني روايات اسباب نزول سوره‌هاي نبأ تا فجر

Criticism and Analysis of Chain and Text of Traditions of Occasion of Revelation in Chapters Naba to Fajr

در جوامع روايي و كتب تفسيري و اسباب نزول، براي بسياري از آيات و سوره‌ها، سبب نزول گزارش شده است. اما از آن‌جا كه تمام روايات اسباب به صحت نپيوسته است، محققان را بر آن داشته تا به ارزيابي سند و محتواي آنها همت گمارند. 12 سوره اولِ جزء 30 قرآن آكنده از روايات اسباب نزول مي‌باشد كه تاكنون تحقيقي بايسته و شايسته در زمينه ارزيابي سند و محتواي آنها انجام نشده است. در اين نوشتار با روش توصيفي-تحليلي تمامي روايات اين بخش را - كه ذيل 9 سوره، روايت اسباب نزول گزارش شده بود - گردآوري شده و از هر دو جنبه سند و متن مورد نقد و بررسي قرار گرفت. در بررسي‌ها مشخص گرديد كه روايات از جهت سند به دليل يك يا چند اشكال رجالي يا درايه‌اي همچون: ارسال و انقطاع سند، راويان ضعيف، عدم استناد روايت به صحابي شاهد نزول؛ ضعيف مي باشند و از جهت متن نيز - جز روايت امام صادق(ع) ذيل سوره عبس - به دليل يك يا چند اشكال محتوايي مانند: عدم صراحت تعبير راوي براي بيان سبب نزول، ناسازگاري با سياق سوره، عدم مطابقت با ديگر آيات قرآن، مخالف بودن با روايات ترتيب نزول، عدم سازگاري با تاريخ قطعي، عدم تأخر نزول آيات با واقعه، همزمان نبودن قصه با نزول آيات، مهم نبودن قصه، ناسازگاري با جايگاه پيامبر(ص)، وجود اضطراب و اختلاف روايات ذيل يك سوره، مخدوش مي‌باشند. در نهايت با فرض صحت اين گزارش‌ها حداكثر مي‌توان گفت اغلب آنها اجتهاد و تطبيق راوي بر آيات قرآن مي‌باشد.

There are many narratives in traditional and exegetical works about occasions of revelation of the Qur'an. Because of weakness of these kinds of narratives both in chain and text many of the scholars believe that their evaluation is necessary. There are some traditions regarding occasion of revelation of first twelve chapters of the thirties part of the Qur'an, but there is no any academic and scientific evaluation about them. That's way this research intends to do this necessity. This survey shows that there are some problems in the chin of these narrations such as break of the chain, weakness of the narrator, not attributing to the companions those were wetness the event directly, and so on. Regarding their text also there are many problems caused scholars don't rely on many of these kinds of narrations except Hadith of Imam Sādeq. Some of these problems are contrariness of the narratives to the context and style of the chapters of the Qur'an, confliction to the other verses of the Qur'an, contrariness to the narrations which express the order of the revelation, opposition to the certain history as well as Prophet's position, not simultaneity of the narratives and events with the time of revelation of the chapters, and at last existence of some disagreement among narrations. With the assumption of the authenticity of these narratives it can be said most of them are companion individual point of view.