كاركردهاي قرينه سوال راوي در فهم احاديث فقهي

The functions of narrators’ questions as contextual evidence on the understanding of the jurisprudential hadiths

سخن گفتن با تكيه بر قيود و قرائن، امري رايج در محاورات عقلايي است؛ قرينه، جانشين دلالت وضعي براي لفظ بوده و در جهت فهم مراد متكلم اصلي‌ترين نقش را ايفا مي‌كند. يكي از قرائن لفظي متّصل كه در شناخت مقصد اصلي كلام متكلّم به صورت عام و كلام معصوم (ع) به صورت خاص مورد بررسي علماي فقه‌الحديث قرار گرفته است، قرينه سؤال راوي است. اين قرينه كه در زمره‌ي قرائن تعيين‌كننده‌ي مراد در اين علم شناخته مي‌شود، داراي ثمرات متعدّدي براي فقيه، از جمله كنار گذاشتن فهم پيشين از مضمون گزاره‌هاي معصوم (ع)، تخصيص عموميت كلام وي، تقييد اطلاق و يا جمع بين اين مُدرَكات مي‌شود. به جهت صدور بخش كثيري از روايات معصوم (ع) در جواب و سياق سؤال راوي و پاسخ بدان، بررسي و تبيين اين قرينه‌ي مهم، معرفي نقش و تاثير آن در برداشت مختلف از روايت و اختلاف فهم فقها از حديث اهميت مي‌يابد. اين پژوهش با رويكردي توصيفي - تحليلي مي‌كوشد تا به اين قرينه مهم توجه كرده و تعامل فقها با آن را واكاوي نمايد.

Conversation and Speaking based on contextual evidence and factors is common in rational conversations. Contextual evidence as the literal signification plays the major role in understanding speaker’s intention. One of the connected verbal evidence in recognizing the main intention of a speaker’s statement in general and of the infallibles’ in particular which have been investigated by the scholars in the science of “comprehending hadith” is the question of narrator. This evidence being among the determining evidence of recognizing the meaning of a speaker’s words in the above-mentioned science entails many benefits for a jurist such as abandoning preconception about the content of the infallibles’ words, specification of generality of their speech, restriction of absoluteness and reconciliation between these proofs. Due to a large number of the infallibles’ narrations issued in the context of question and answer, analysis and explanation of this significant evidence, and its role and impact on jurists’ different impressions and understandings take on great significance. This research with an analytical descriptive approach tries to pay attention to this important evidence and investigate jurists’ interaction with it.