تحليل نشانه‌شناسي برنامه‌هاي كودك و نوجوان تلويزيون جمهوري اسلامي ايران در دهه‌هاي 60 و 70 (مطالعه موردي: كارتون‌هاي قصه‌هاي مجيد، مدرسه موش‌ها، دنياي شيرين و قصه‌هاي تا‌به‌تا)

Semiotic Analysis of Children and Adolescents TV Programs of IRIB in the 1980s and (Case: Ghessehaye Majid, Madraseh Moushha, Donyaye Shirin, and Ghessehaye Tabeta

مناسبات قدرت در دهه‌هاي 60 و 70 در ايران، متأثر از وقوع انقلاب اسلامي دچار تغييراتي شده است. نظام‌هاي نشانه­‌ايِ متعارضي را مي‌­توان شناسايي كرد كه حول روابط و مناسبات قدرت در ايران انقلابي ايجاد شدند و زندگي اجتماعي كودكان را تحت تأثير قرار دادند. در مطالعه حاضر با به‌كارگيري چارچوب امر سياسي و نظريه فرهنگي كودك در روش نشانه‌شناسي پرس، به واسازي نظام­‌هاي نشانه‌­اي و منازعه معنايي حاصل از آنها در برنامه­‌هاي كودك و نوجوان توليد تلويزيون ايران در گذر از دو دهه پس از پيروزي انقلاب پرداخته شده است؛ تا از اين طريق، گفتمان هويتي هژمونيك در هر دهه به دست آيد. يافته­‌ها نشان مي­‌دهد؛ در متن دهه 60 غلبه با نمادهاي اسلامي ـ انقلابي بود كه حول ضديت با مصرف­‌گرايي، ساده‌­زيستي و همبستگي اجتماعي در دل روابط خانوادگي و آموزشي نظم مي‌يافت. نظام نشانه‌اي در حاشيه و پنهانِ اجتماعي، با القاي هويت انقلابي در تضاد با ديگري (غرب)، كودكان را آماده پذيرشِ روابط اقتدارآميزِ مبتني بر سلطه ساخت و در دهه70 غلبه نظام نشانه‌­اي مدرن در برابر سنتي، اقتدار پدرسالارانه را درهم شكست و روابطي با منطق گفتگو را بر نظام روابط خانوادگي حاكم ساخت. هويت مخاطبان شناور در برداشتي متناقض و متضاد از محور ابژگي و سوژگي قرار گرفت و دستيابي به مفهوم كودكي را غيرممكن ساخت.

Power relations were changed in Iran during the 1980s and 1990s due to the occurrence of the Islamic Revolution. Controversial sign systems created around power relations in revolutionized Iran and affected the social life of children can be identified. The paper deconstructed sign systems and the semantic contention of them in the child and adolescent TV programs of IRIB in two decades after Iranian revolution using the political framework and cultural theory of the child in the Pearce semiotic method, so that the hegemonic identity discourse of each decade would be extracted. The findings showed that during the 1980s, Islamic revolutionary symbols dominated the anti-consumerism, simplicity, and social solidarity within family and educational relationships. The sign systems social implicit area, by instilling a revolutionary identity in conflict with “Other” (the West), prepared children to accept authoritarian relations based on domination. an‎d in the 1990s, overcoming the modern sign system vs traditional sign system, eliminate the patriarchal authority and dominated a relationship with the logic of dialogue on the system of family relations. The audiences’ identity was floated on the pivot of objectivity and subjectivity due to contradictory conception and made it impossible to achieve the concept of childhood.