چكيده فارسي :
پيمايش يكي از روش‌هاي جمع‌آوري داده‌هاست كه در آن، اطلاعات از طريق افرادي كه مشاركت‌كننده يا پاسخگو ناميده مي‌‌شوند و به پرسش‌ها پاسخ مي‌دهند، گردآوري مي‌شود. از اين روش كه بيش از هر روش ديگري در مطالعات علوم اجتماعي كاربرد دارد، مي‌توان از انواع مطالعات اكتشافي، توصيفي، تبييني و ارزشيابي استفاده كرد.
وجود تكنيك‌هاي بسيار براي اجراي پژوهش پيمايشي، آن را به ابزاري چندمنظوره تبديل كرده است. با اين حال، تمام پيمايش‌ها در چند خصوصيت مشترك‌اند: نخست، به‌لحاظ نوع، مشتمل بر جمع‌آوري داده‌ها از نمونه بزرگي از افرادند، ازاين‌رو، تعميم‌پذيري يافته‌هاي پيمايشي، يكي از جنبه‌هاي مثبت اين روش است. دوم، در تمام پيمايش‌ها، پاسخگويان بايد به تعدادي پرسش پاسخ دهند. اين پرسش‌ها ممكن است در مورد نگرش‌ها، باورها يا انتطارات از آينده باشد. با اين حال، پرسش‌ها به هر شكل كه باشند، داده‌هاي پيمايشي به‌طور عمده همان چيزي هستند كه مردم در پاسخ به پرسش پژوهشگر مي‌گويند.
بين ميزان اهميت و استفاده از پژوهش‌هاي پيمايشي با نوع حكومت كشورها، رابطه وجود دارد. به اين معنا كه هرچه يك جامعه، برخوردار از آزادي بيشتر و مردم‌سالارتر باشد، اهميت افكارسنجي در آن بيشتر است. در كشور ما به بركت انقلاب شكوهمند اسلامي و با توجه به نقش نظر و رأي مردم در انتخابات مختلف، افكارسنجي، نظرسنجي و نيازسنجي در حوزه‌ها و موضوع‌هاي مختلف، اعم از سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اهميت شايان توجهي پيدا كرده است. در عين حال، با توجه به محافظه‌كار بودن افراد جامعه كه حتي برخي، درآمد ماهانه خود را كه موضوعي عيني است، صادقانه نمي‌گويند و برعكس، هزينه‌هاي ماهانه را بيشتر گزارش مي‌كنند، سنجش موضوعات و متغيرهاي ذهني‌تر، انتزاعي‌تر و سياسي‌تر، همچون شركت در انتخابات و ... دشواري‌ها و پيچيدگي‌هاي خاص خود را دارد.
سرشماري عمومي نفوس و مسكن كه در كشور ما براي نخستين بار، در سال 1335 انجام گرفت، هر 10 سال يك‌بار تكرار مي‌شود. اگرچه بايد اشاره كرد؛ پيمايش و افكارسنجي در معناي امروزي آن و به شكل علمي و سامان‌مند، به كميته «سنجش افكار» راديو و تلويزيون بازمي‌گردد كه در سال 1345 راه‌اندازي شد و پس از آن به «مركز تحقيقات اجتماعي و نظرخواهي برنامه‌ها» تغيير نام داد. در سال 1368 واحدهاي مختلف پژوهشي با مأموريت‌هاي مختلف در سازمان صداوسيما تشكيل شدند و در همان سال، با ادغام واحد فعاليت‌هاي فرهنگي و مركز تحقيقات اجتماعي و ارزشيابي برنامه‌ها «مركز تحقيقات، مطالعات و سنجش برنامه‌اي» شكل گرفت كه علاوه بر فعاليت منظم در زمينه جمع‌آوري نظرهاي مردم در خصوص برنامه‌هاي صداوسيما (نظرسنجي، نيازسنجي و اثرسنجي) به سنجش افكار، گرايش‌ها و تمايلات مردم در حوزه‌هاي مختلف فرهنگي، سياسي، اجتماعي و اقتصادي و نيز مسائل روز، ازجمله انتخابات مي‌پرداخت و اين فعاليت‌ها تا به امروز ادامه داشته است.
علاوه بر مركز تحقيقات صداوسيما، مراكز و مؤسسات ديگري نيز به‌تدريج شكل گرفتند و به فعاليت‌هاي پيمايشي در حوزه‌هاي مختلف پرداختند؛ به‌طوري كه طي دو سه دهه اخير، فعاليت‌هاي پيمايشي در كشور گسترش يافت و هم‌اكنون نهادها و مراكز متعددي به انجام فعاليت‌هاي پژوهشي، به‌ويژه در قالب پيمايش مي‌پردازند. اما با وجود آنكه فعاليت‌هاي پيمايشي در كشور ما رو به افزايش نهاده، تعاملات و ارتباط بين مراكز پژوهشي و نيز پژوهشگران در كمترين حد است و اين موضوع مي‌تواند آسيبي جدي به گسترش مناسب فضا و فعاليت‌هاي پژوهشي در حوزه پژوهش‌هاي پيمايشي وارد سازد. مركز تحقيقات صداوسيما با هدف كمك به ايجاد محملي براي تبادل نظر، همفكري و هم‌افزايي در حوزه مورد بحث و نيز پاسداشت سابقه 50 ساله فعاليت‌هاي پژوهشي خود در حوزه پيمايش و افكارسنجي، ايده برگزاري نخستين همايش ملي مطالعات پيمايشي و افكارسنجي در ايران را مطرح كرد و براي اين منظور، از نهادها، مؤسسات و مراكز فعال در اين حوزه دعوت به عمل آورد كه از آن ميان مركز آمار ايران، پژوهشكده آمار، اداره كل مطالعات اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران، مركز پژوهش و اسناد رياست‌جمهوري و مركز افكارسنجي ناجا، اعلام آمادگي كردند و به اين ترتيب، پس از طي مراحل اجرايي، همايش ملي مطالعات پيمايشي و افكارسنجي در ايران، در 25 آذر 1397 همزمان با هفته پژوهش برگزار شد. در اين همايش از ميان 48 مقاله رسيده 28 مقاله پس از طي مراحل ارزيابي و داوري انتخاب و در پنل‌هاي تخصصي، از سوي نويسندگان مقالات ارائه شدند و مورد بحث و بررسي كارشناسان قرار گرفتند.
فصلنامه پژوهش‌هاي ارتباطي پس از داوري مجدد 28 مقاله، 7 مقاله را كه دست‌كم از يك جنبه، يعني عنوان، بيان مسئله، روش‌شناسي، يافته‌ها، تحليل و تبيين نظري و كاربردي، داراي نوآوري و اصالت بوده‌اند، انتخاب كرده است تا در اين شماره، به پژوهشگران و علاقه‌مندان به حوزه پژوهش، به‌ويژه پژوهش‌هاي افكارسنجي و نظرسنجي تقديم كند. اميد است كه اين تلاش، مورد اقبال و توجه انديشمندان و كاوشگران قرار گيرد و پژوهشگران را در اعتلاي هرچه بيشتر پژوهش‌هاي كشور ياري دهد.
