نقش گروه هاي اجتماعي-فرهنگي در شكل گيري كوي هاي مسكوني دوره پهلوي دوم در تهران

The Role of Socio-Cultural Groups in Formation of Residential Neighborhoods of the Second Pahlavi Era in Tehran

افزايش جمعيت، كمبود زمين و شيوه­ هاي معماري نوين، طراحان را به ساخت مجتمع­‌هاي مسكوني سوق داد. در ايران ساخت كوي­‌هاي مسكوني براي اقشار مختلف اجتماع از دوره­ي پهلوي دوم آغاز شد. رابطه­ بين بنيان­‌هاي اجتماعي و فرهنگي قشر ساكن در مجتمع­‌هاي مسكوني و معماري مسكن از مسائل اساسي است كه عدم توجه به آن مي­‌تواند فعاليت‌­هاي ساكنان را مختل نمايد. هدف پژوهش بررسي نقش گروه‌هاي اجتماعي-فرهنگي در چگونگي شك‌ل­گيري كوي­‌هاي مسكوني دوره­ پهلوي دوم در تهران است. گروه­‌هاي اجتماعي- فرهنگي در شكل‌­گيري فضاهاي شهري و به تبع آن معماري نقش داشته ­اند. اين پژوهش چگونگي اين تأثيرگذاري را به روش تاريخي-تفسيري تحليل مي­‌كند. منابع اطلاعاتي، مطالعات كتابخانه­‌اي و اسنادي بوده و نمونه­ كوي‌­هاي مسكوني پهلوي دوم در تهران بر اساس گروه اجتماعي- فرهنگي ساكنان آن اعم از كارگري (پايين)، كارمندي (متوسط) و مرفه (بالا) گزينش شده و با توجه به شاخص­‌هاي اجتماعي-فرهنگي مسكن مورد ارزيابي قرار گرفتند. تحولات دوره پهلوي دوم و ويژگي­‌هاي فرهنگي معيشتي ساكنان كوي­‌هاي مسكوني بر معماري خانه‌­ها تأثير گذاشته است. در مسكن گروه­‌هاي پايين با درآمد كم، برنامه­‌هاي دولتي و توان مالي اندك ساكنان باعث بروز سادگي در شكل­‌گيري فضاهاي مسكوني و كاهش كميت و كيفيت شاخص‌­هاي اجتماعي- فرهنگي مسكن شده است. در مسكن گروه­‌هاي متوسط و مرفه تحول در طرح خانه‌­ها به صورت دوبلكس نمايانگر تمايز اجتماعي اين گروه بوده و شاخص‌­هاي كمي و كيفي مسكن افزايش يافته است.

Population increase, lack of land and styles of new architecture led architects to design residential complexes. In Iran, designing residential neighborhoods for different strata of society began since the second Pahlavi. The relationship between social and cultural foundations of people who are living in residential complexes and architecture is one of the most important issues which paying no attention to them, can lead to disrupting the activity of residents. The purpose of this research is surveying the role of socio-cultural groups in the formation of residential neighborhoods of the second Pahlavi in Tehran. According to sociologist theories, socio-cultural groups have always had a role in the formation of architecture and this research has investigated this matter by the historical- interpretive method. Research data sources are library studies. Sample residential neighborhoods are selected according to the socio-cultural class of residents who are worker (low), employee (medium) and affluent (high) and then they are evaluated. The results show government programs and low financial strength in house types of the low class have been caused to create simplicity in interior design and the quantity and quality of socio-cultural indicators of housing have been decreased. Designing duplex plan for medium and affluent classes have caused social distinctions. Also the quantity and quality of socio-cultural indicators of housing have increased in these types.