اقتدار كاريزماتيك مدرن: مردم نگاري انتقادي از راهبردهاي اقناع اقتدارگرايانه/ابزارانگارانه سودمحور در شركت‌هاي بازاريابي شبكه‌اي

Modern Charismatic Authority: Critical Ethnography of Authoritarian/Instrumental Profit-based Persuasion Strategies in Network Marketing Companies

امروزه بازار و منطق سودمحوري آن به جزئي لاينفك از زندگي بسياري از انسان‌ها دراكثر كشورهاي جهان تبديل شده است. اين وضعيت با به هم پيوستگي‌ها و پيچيدگي‌هاي اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي جوامع معاصر درهم‌آميخته است و سبك‌هاي جديدي از داد و ستد را متجلي مي‌سازد كه انديشه‌هاي فرهنگي و رفتار اقتصادي خاص خود را همراه مي‌آورد. به‌گونه‌اي منطق بازار آزاد در تمامي حوزه‌هاي اجتماعي نيز سيطره يافته است. در پژوهش حاضر سعي شده كه پيامدهاي اجتماعي و فرهنگي منطق سودمحورانۀ اين بازار در حوزه شركت‌هاي بازاريابي‌هاي شبكه‌اي مورد واكاوي قرار گيرد. بررسي‌هاي لازم با بهره‌گيري از روش مردم‌نگاري انتقادي و بر اساس رويكرد پنج مرحله‌اي كارسپيكن انجام گرفته است. داده‌هاي حاصل هم به صورت اتيك و هم به صورت اميك، از دو تكنيك مشاهده مشاركتي پنهان (يك سال) و مصاحبه‌هاي عميق با شانزده نفر از افراد انصرافي از شركت‌هاي بازاريابي شبكه‌اي به‌دست آمده است. از جمله مضامين (تم‌هاي) اصلي استخراج شده مي‌توان به حصاركاري، تقويت مهارت‌هاي نفوذ، آموزش‌هاي سختگيرانۀ تكراري، آموزش اقتدارگرايانه، راهبرد‌هاي اقناع عامه‌پسند، جلسات روان‌شناسي عاميانه، جشن‌هاي تشويقي بجستيك و ويژنتيك، آزادسازي عواطف نامتعارف، كاريزماتيزاسيون اعضاي موفق و ... اشاره كرد. به‌طور كلي مي‌توان اين نتيجه را بيان كرد كه شركت‌هاي بازاريابي شبكه‌اي با استفاده از فنون و راهبردهاي اقتداري/ابزارانگارانه/عامه‌پسند افراد را براي جذب در اين شركت‌ها اغوا مي‌كنند كه در نهايت هدف اصلي آنان، نه سودسازي براي تمامي افراد عضو، بلكه براي حداكثرسازي سود اين شركت‌هاي بازاريابي شبكه‌اي است.

Nowadays, market and its profit-based logic has become an inevitable part of many people's live all over the world. This issue has been mixed with social, economic, political and cultural complexities and produces a new style of trade which brings its own cultural thoughts and economic behaviors. In the same way, the free market logic dominates all social spheres. In this paper social and cultural consequences of profit-based logic of this market in network marketing companies have been reviewed. Analysis is done with critical ethnography and five step Carspecken approach. Findings have extracted from both emic and etic approach with hidden participative observation (one year) and deep interview with sixteen canceled persons from network marketing companies. Extracted themes are: fence work, implement of leverage skills, repetitive restricted training, authoritarian training, public persuasion strategies, regular psychological session, promotional and personalized celebration, release of unusual emotions and charismatization of successful members. Results show that network marketing companies persuade people with authoritarian instrumental strategies and their ultimate goal is not profit making for members, but maximizing the profit of companies.