مضامين عبادي و عرفاني اذان و اقامه

اذان و اقامه، به عنوان شناسه‌ اعتقادي و سرود ايمان مسلمانان فقط ندايي براي اعلام وقت حضور در محضر حقّ نيست، بلكه داراي مضامين بلند ايماني و عرفاني است و آثار عبادي و معنوي بسياري در آن نهفته است. در اين نوشتار سعي بر آن است كه علاوه بر ارائه يك مفهوم شناسي كلي و بيان ارزش و اعتبار وحياني و عبادي آن، پرده ديگري از بركات عرفاني و معنوي اين آواي خوش رحماني پيش چشم آويزيم. بر اين اساس، پس از اشاره به منشأ آسماني و وحياني اذان و فلسفه تشريع آن، به ارزش و اهميت عبادي آن در سيماي احاديث پرداختيم، فرازهاي اذان و اقامه را از ديدگاه مذاهب مختلف برشمرديم و گفتيم كه اختلاف ايشان در تعابير اذان از چه روست و چون است و در ادامه و در بخش دوم كه هسته اصلي اين نوشتار است سعي كرديم گوشه‌هاي كمتر شناخته شده‌ اين صلاي عشق را مورد بازشناسي قرار دهيم و لطايف ذوقي و مضامين عرفاني فرازهاي بلند آن را در ستيغ نظر نشانيم تا بشناسيم و بدانيم كه اين آواي ربّاني نه فقط دربردارنده اصول ايمان و پايه‌هاي اعتقادي بلكه همه واژگان آن ذكر الهي است، اقرار و استشهاد به رسالت و ولايت حقّ است و تركيب و ترتيب اذكار آن حاوي يك سير از الله به الله و سلوك معنوي از افق قلب تا اعلاعليّين است. در فرجام سخن به برخي آثار معنوي اذكار اذان اشاره نموديم و برآمد اين مطالعه را در معرض ملاحظه طالبان معارف ديني گذارديم.