معناشناسي، وجودشناسي و كاركردهاي ولايت نزد علامه طباطبايي(ره)

نظريۀ انسان كامل از ديرباز همواره مورد توجه و علاقۀ انديشمندان بزرگ بوده است و اين موضوع يكي از مهم ترين اركان عرفان اسلامي است. انسان كامل، ويژگي‌هاي متعددي دارد و از مهم‌ترين ويژگي ها، خصيصۀ ولايت است. در اين جستار درصدديم تا ولايت انسانك امل را از ديدگاه علامه طباطبايي بررسي كنيم و پرسش اساسي اين پژوهش آن است كه معناشناسي، وجودشناسي و كاركردهاي ولايت از ديدگاه علامه طباطبايي چيست؟ از ديدگاه علامه فقط خدا ولايت دارد و تنها ولي، خداوند است و به اين دليل به نظر او وليّ خدا به كسي گفته مي شود كه به مقام ولايت الهي رسيده باشد. ضرورت انسان كامل تنها براي عالم انساني نيست، بلكه ضرورتش براي كل عالم است، يعني انسان نه تنها براي طي مراتب كمال به انسان كامل نياز دارد، بلكه كل عالم براي بقا و حفظش نياز به انسان كامل دارد. علامه هر يك از موجودات عالم را اسمي از اسماي الهي مي داند كه در ميان آن ها «انسان» جامع جميع همۀ اسماي الهي است. دستاوردهاي اين پژوهش عبارت است از: 1. نگارندگان علاوه بر ضرورت وجودي انسان كامل كه غالباً محور مباحث ضرورت وجود انسان كامل در عالم پيرامون اين موضوع بحث مي شود، به ضرورت سلوكي و ضرورت معرفتي انسان كامل نيز پرداخته‌اند و هر يك از ضرورت هاي سه گانه دلايلي جهت اثبات ضرورت وجود انسان كامل در عالم هستند. 2. علامه طباطبايي در كتاب‌الميزان به تبيين چهار قسم از اقسام ولايت پرداخته است كه عبارتنداز: ولايت تكويني خداوند، ولايت تشريعي خداوند، ولايت تشريعي پيامبر(ص) و ولايت تشريعي علوي. 3. نگارندگان دو كاركرد كلامي و معرفتي ولايت را از آثار علامه طباطبايي استنباط نموده اند.