حل تعارض روايات تفسيري ابن عباس (مطالعۀ موردي: روايات تفسيري آيات صيام)

عبدالله بن‌عباس، صحابي مشهور پيامبر (ص) و از مفسران برجسته است. شهرت وي در تفسير، منجر به نقل روايات دروغين و متعارض از وي شده است. نمونه‌اي از اين روايات، در زمينۀ صيام مي‌باشد. اين مقاله با به‌كارگيري روش كتابخانه‌اي، تجزيه و تحليل داده‌ها، به حل تعارض روايات صيام، كه بخشي مربوط به نسخ يا عدم نسخ آيۀ 184سورۀ بقره و بخش ديگر در خصوص افطار يا عدم افطار در سفر است، پرداخته و به اين نتيجه دست يافته است كه روايات عدم نسخ آيۀ مذكور و روايات وجوب افطار در سفر، با توجه به معيارهايي همچون موافقت با سياق، گفتار لغويان، ترجيح روايات اكثر بر اقل و غيره ترجيح دارد. در عين حال با توجه به مطابقت 80 درصدي روايات تفسيري ابن‌عباس با روايات ائمه (ع)، موضع‌گيري موافق عقيدتي سياسي وي در دفاع از ايشان و نيز تصريح خود ابن‌عباس به علم‌آموزي نزد حضرت علي (ع)، يك معيار مستقل، به عنوان يكي از مرجحات خارجي، در حل اين تعارض ارائه مي‌دهد كه عبارت است از مطابقت روايات وي با روايات اهل بيت (ع).