تحليلي از گزارش‌هاي تازه ياب شامي در مورد كاتب نعماني

روايات ابوعبدالله محمد‌بن‌ابراهيم معروف به كاتب نعماني و صاحب كتاب شيعي الغيبه در منابع اماميه، عموماً ارتباط روشني با عقايد رسمي جريان غلو ندارد، اما بر اساس منابع تازه‌ياب فرقه غالي نصيريه در شام، نعماني در ميان آنان شخصيت مشهوري بوده كه علاوه بر گزارش‌هاي ارتباط او با بزرگان نصيري مانند خصيبي، جلي، ابن‌شعبه، قطيعي بغدادي، غساني مهلبي و... تأليف چند كتاب (الإخلاص، المقنع، التسلي و التقوي و...) هم به او نسبت داده شده است. البته در ميان اخبار و اقوال مروي از او در اين منابع، علاوه بر مطالب صحيح، موارد زيادي از عقايد شديداً غاليانه و حتي روايت كتاب غاليانه و تناسخي «السبعين» نيز وجود دارد. نشانه‌هاي منصب حكومتي او در شام نيز در آثار نصيري آشكارتر است. گفتني است اين گزارش‌هاي فراوان علي‌رغم ضعف آن، مؤيدهايي نيز در منابع اماميه دارد كه مهم‌ترين آن نصيري بودن راوي اصلي كتاب الغيبه است. ولي پيش‌تر هيچ‌يك از اين مسائل مورد تحقيق و ارزيابي واقع نشده و ارتباط نعماني با فرقه نصيريه خالي از برخي ابهامات نيست. اين مقاله ضمن تأييد اصل اين ارتباط، قرائن صحت و سقم نسبت‌هاي نصيريان به او را بررسي كند.