بازگشت علوم حصولي به حضوري و حل مسئله صدق

با توجه به اينكه حقيقت هر علم عبارت است از حضور معلوم بالذات نزد عالم، بايد گفت هر علمي در اصلِ حقيقت خود حضوري است و تمام علوم حصولي نيز به‏نحوي به علم حضوري برمي‌گردند. اين امر با توجه به آموزه اتحاد عاقل به معقول مفهوم روشن‌تري مي‌يابد و ازاين‏رو، بايد به‏جايِ تعريف علم حصولي و حضوري به علم باواسطه و بي‌واسطه، آنها را بدين‏گونه تعريف كرد: علم حضوري علمي است كه تنها مناط معلوميت خود براي عالم است، ولي علم حصولي، افزون بر آن مناط معلوميت، امر ديگري غير از خود نيز براي عالم مي‏باشد. بدين ترتيب، عالم وقتي با معلومي مواجه مي‌شود، ابتدا به‏صورت مستقيم و بي‌واسطه از آن آگاه مي‌گردد و سپس در درون خود حالتي آينه‌وار پيدا مي‌كند كه با آن علمي حصولي درباره معلوم به‏دست مي‌آورد. حالت يادشده ناشي از حركت جوهري و رشد اوست. با تكيه بر اين سخن مي‌توان مفاهيم اصلي و پايه‌ را به علم حضوري برگرداند و تصديقات پايه‌اي همچون اصل امتناع اجتماع نقيضين نيز به همين شيوه از علم حضوري فراچنگ خواهد آمد و در نهايت به اين شيوه، مسئله صدق كه اساسي‌ترين مشكل معرفت‌شناسي است، حل مي‏شود و راهي يقيني براي به‎‏دست آوردن معرفت حقيقي فراهم مي‏آيد